نگاهی به نقش دانش آموختگان دانشگاه امام صادق در پست‌های مدیریتی

333

نقطه اشتراک خسرو تهرانی(قنبری)، سعید جلیلی(دبیر شورای عالی امنیت ملی)، احمد علم الهدی (امام جمعه مشهد)، مصطفی پورمحمدی (وزیر کشور سابق)، حسین بشیریه (پایه گذار جامعه شناسی سیاسی در ایران)، سعید حجاریان، محسن کدیور، حسام الدین آشنا، علی صالح آبادی (رئیس سازمان بورس)، محسن اسماعیلی (عضو حقوقدان شورای نگهبان)، عبدالله رمضان زاده و سیدمحمد حسینی (وزیر ارشاد فعلی) چه می تواند باشد؟

همه اینها به اضافه معاونان (که با رفت و آمد وزرا گاه تغییر نمی کنند) بدنه کارشناسی اکثر سازمان ها و وزارتخانه ها، سازمان صدا و سیما، رسانه ها، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی و… در یک کلیدواژه با هم ارتباط دارند. آن کلیدواژه هم «امام صادقی» است و امام صادقی یعنی چیزی بین دانش آموخته حوزه و دانشگاه. به نوع بیان و استدلال آنها نگاه کنید، مهم نیست او در صدا و سیما مشغول است یا در بدنه دولت. به عبارات، واژگان و… دقت کنید، او امام صادقی است؛ همین عبارت «امام صادقی» رمز ارتباط آنهاست.

امام صادقی ها آنطور که کلمه می گوید چیزی حدود هفت هشت سال با هم در راهروهای باغ سرسبز بنا شده روی پل مدیریت مشرف به منظره تهران راه می روند و بحث می کنند. سر کلاس درس اخلاق آیت الله مهدوی کنی، حجت الاسلام قرائتی، حجت الاسلام فاطمی نیا، آیت الله امجد حاضر می شوند. نگاه آنها به مهدوی کنی به مثابه فرزندانی است که به پدر خود نگاه می کنند. به دو زبان مسلط می شوند و در دوره های فشرده شرکت می کنند. با معارف اسلامی به خوبی آشنا می شوند؛ اعتقاد راسخی به نظام دارند و برای میز سیاستگذاری در نظام جمهوری اسلامی ایران پرورش داده می شوند.

به عنوان رشته های تحصیلی بپردازیم. اگرچه یکی اقتصاد خوانده و دیگری حقوق اما ابتدای عنوان رشته هر دو نوشته شده است؛ «معارف اسلامی و…» حالا جای سه نقطه می توانید حقوق، اقتصاد یا مدیریت را بگذارید. و همین می شود که دانش آموخته امام صادق را نمی توان با دانش آموخته دانشگاه تهران و علامه زیاد قیاس کرد. هر مرکز و معاونت و وزارتخانه یی شاهرگ حیاتی بخش و حوزه یی است. شما احتمالاً هیچ کدام اینها را نخواهید یافت که یک یا بیش از یک نفر «امام صادقی» حداقل در بدنه کارشناسی خود نداشته باشد. البته حساب مدیران ارشد و معاونان جداست. از صدا و سیما گرفته تا سازمان بورس، همه جا هستند. این گزارشی است از دانش آموختگان اولین دانشگاه تولیدی انقلاب اسلامی ایران، یعنی دانشگاه امام صادق(ع).

صدا و سیما

می گویند در سال های ۷۶ تا ۸۴ بدنه دولت کمتر دانش آموختگان امام صادق را جذب خود می کرده و در همین سال هاست (یعنی دوران ریاست لاریجانی بر سازمان) که این فارغ التحصیلان جذب سازمان می شوند. هنوز هم آنها که جذب شدند هستند. آنها بیشتر به سمت بخش های خبری سیما می روند. در دانشکده خبر سیما و اتاق های خبر به فراوانی می توان امام صادقی یافت. البته بعد از روی کار آمدن دولت نهم، بعضاً به دولت کوچ کردند یا با حفظ سمت در دولت هم فعالیت می کنند. مهدی آذرمکان از جمله کسانی است که پس از صدا و سیما به بدنه دولت رفت.

او که پیشتر در صدا و سیما مشغول به کار بود، در سال ۸۷ حکم خود را از دستان صادق محصولی وزیر کشور وقت گرفت و به عنوان مدیر کل روابط عمومی وزارت کشور منتصب شد؛ سمتی که تاکنون نیز بر آن تکیه زده است.

از دی ماه سال گذشته تاکنون، یعنی درست وسط حوادث پس از انتخابات، دوره زمانی که روابط عمومی وزارت کشور روزهای پرکاری را در آن می گذراند. هرچند تعداد امام صادقی ها در صدا و سیما زیاد است، اما افرادی هستند که در صدا و سیما به عنوان چهره های شاخص امام صادقی حضور دارند. اول به سراغ چهره های شناخته شده تر برویم؛ آنها که جلوی صحنه هستند نه پشت صحنه، «علی درستکار» با بهره مندی از دانش زبان انگلیسی قوی، مجری که چهره اش را در برنامه «این شب ها» مردم دیده اند با اجرای خاص و اطلاعات مذهبی قوی، روبه روی حاج آقای فاطمی نیا (مدرس اخلاق امام صادق) می نشیند و گفت وگو می کند.

اکثر نسل های بعدی او را به عنوان معرف و راهنما در سازمان می شناسند. سایرین، که بعضاً بسیار موثرتر عمل می کنند بیشتر پشت صحنه هستند؛ از قائم مقام و معاون و استادان و روسای دانشکده های مرتبط گرفته تا مدیران موثر در راه اندازی بخش خبری ۳۰/۲۰ و سردبیران بخش های خبر و… نام بعضی را در جدول مشاهده می کنید. حسین کرمی (قائم مقام معاونت صدا و سیما)، جهانگیر بیابانی (رئیس سابق شبکه آموزش سیما)، علی جعفری و… هم همگی دانش آموخته این دانشگاه هستند. همچنین رضا معین آبادی، سیداحمدسادات، ناجی چنانی، خسرو فریادرس، حسین رضی و… از مدیران و مجریان شبکه برون مرزی العالم همگی امام صادقی های صدا و سیمایی هستند.

«روح الله احمدزاده کرمانی» جوان ترین استاندار و استاندار فعلی فارس، رئیس اسبق دانشکده خبر و دبیر هیات امنای این دانشگاه مشاور عالی وزیر و عضو شورای معاونان وزارت کشور، رئیس مرکز مطالعات، تحقیقات و آموزش وزارت کشور و نماینده وزیر در هیات امنای دانشگاه علوم انتظامی ناجا، حضور در مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری، سازمان صدا و سیما، ستاد کل نیروهای مسلح کشور، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سازمان ملی جوانان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان بین المللی آیسسکو، ایرنا، موسسه مطبوعاتی ایران و معاونت اجتماعی ناج، عضو شورای مرکزی کمیته ملی جنگ نرم و عملیات روانی و…. از فارغ التحصیلان این دانشگاه است. «وحید یامین پور» شهرت خود را بیشتر در جریان انتخابات به دست آورد.

خاصه با یادداشت های تندی که علیه زهرا رهنورد و موسوی به رشته تحریر درآورد و در رجانیوز و… منتشر هم شدند. از حامیان سرسخت دکتر احمدی نژاد است و وبلاگ نویس. خودش می گوید هنرمند است و لااقل در مورد هنر اظهارنظر می کند. او دانش آموخته «حقوق جزاست»، مدرس دانشگاه آزاد هم هست. در فهرست دانشجویان امام صادق نام او به چشم می خورد که کنارش آمده هنوز دانشجوی این دانشگاه است. یامین پور سابقه حضور در رادیو جوان را نیز دارد. او مشاور شبکه سوم سیما هم هست و مجری گری را هم به قول خودش بعضی وقت ها که صلاح باشد انجام می دهد. اینها را جمع بزنید با چند خبرنگار دیگر.

رسانه‌ها

ظاهراً فردانیوز، تابناک، فرارو، رجانیوز، جنبش عدالتخواهی، شبکه و روزنامه ایران (ارگان رسمی دولت)، دنیای اقتصاد، کیهان، رسالت، همشهری جوان، پنجره، رسالت، سیاست روز و… در جناح های مختلف و گاه مقابل هم حرکت می کنند. اما مدیران ارشد این سایت ها و روزنامه ها و نشریات همگی همان وجه مشترک را دارند؛ «امام صادقی» هستند.

«وحید جلیلی» برادر سعید جلیلی هرچند مثل برادر امام صادقی است، اما ظاهراً مثل او به امور سیاسی و امنیتی علاقه نداشته، سردبیر سابق روزنامه ابرار، بیشتر کار رسانه یی کرده، در حال حاضر هم در سایت مرکز اسناد و مجله راه به ایفای نقش می پردازد. «فریدالدین حدادعادل» فرزند حدادعادل رئیس سابق مجلس هم در این میان به چشم می خورد. با آن سن کم مدیر دبستان مهمی مثل «دبیرستان فرهنگ» است.

سردبیر سابق همشهری جوان و عضو سیاستگذاری نشریه پنجره، منتسب به زاکانی و حامی محمود احمدی نژاد نیز در این بین هست. البته در بین دانش آموختگان امام صادق کم نیستند کسانی که شهرت شان با بزرگان تشابه دارد اما فریدالدین حدادعادل یکی از رسانه یی های آنهاست. «محمدحسین خوشوقت» مدیر کل سابق رسانه های وزارت کشور و معاون اسبق مطبوعات خارجی وزارت ارشاد (در زمان احمد مسجدجامعی) نیز در این بین به چشم می خورد. این روزها او مدیریت سایت فرارو (نزدیک به قالیباف) را بر عهده دارد.

مازیار بیژنی (کاریکاتوریست این روزنامه) از روزنامه کیهان، علی میرزاخانی خسرو شاهی سردبیر روزنامه دنیای اقتصاد، صالح اسکندری از رسالت، محمد قادری از تابناک، مقداد نیلی، حسن روزی طلب، علی نادری و مهدی فاطمی از موسسه ایران و رجانیوز، مجید رفیعی از فردانیوز و… همگی چهره های رسانه یی امام صادق هستند. ذکر تمامی دانش آموختگان امام صادق که در مطبوعات نیز فعال هستند از حوصله این نوشتار خارج است، اما مشخصات برخی از چهره ها در جدول آمده است.

اقتصادی‌ها

«علی صالح آبادی» رئیس سازمان بورس اوراق بهادار؛ از مدیرانی که با عوض شدن دولت نیز هنوز موسم تغییرش فرا نرسیده است. از دانش آموختگان «اقتصاد» دانشگاه امام صادق است و البته در بدنه این سازمان جز او نیز دانش آموختگانی به چشم می خورند. البته اگر از دانش آموختگان صرف نظر کنیم، رئیس اسبق سازمان بورس یعنی حسین عبده تبریزی هم در این دانشگاه مدتی تدریس می کرده است. «محمدهادی زاهدی وفا»؛ شخصی که حضورش در بین تیم مذاکره کننده ایران با گروه ۱«۵ برای بسیاری سوال برانگیز بود، چراکه او بیشتر دارای سوابق اقتصادی است تا سوابق دیپلماتیک.

او در حال حاضر معاون وزیر اقتصاد است. «اصغر ابوالحسنی هیستانی» نیز در همان وزارتخانه زاهدی وفا مشغول است. او را به عنوان معاون بانک و بیمه وزیر اقتصاد می شناسند، البته پیشتر نیز در دانشگاهی که یک امام صادقی دیگر ریاست اش را بر عهده داشت معاون بود، یعنی دانشگاه پیام نور. «سیدمحمد موسوی» مدیرکل دفتر امور صادرات و روابط بین الملل وزارت صنایع و معادن دیگر امام صادقی اقتصادی است. «داوود منظور» معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی وزارت نیرو نیز از اقتصادی های امام صادق به شمار می رود. فارغ التحصیلان اقتصادی این دانشگاه در بدنه کارشناسی و در سطح مدیران درجه سه چهار بسیار هستند که از ذکر نام آنها خودداری شده است.

دیپلمات‌ها و رایزن‌ها

در بدنه وزارتخانه ها هم امام صادقی ها به چشم می خورند و ازجمله وزارت امور خارجه. حجت الله ایوبی (رایزن فرهنگی سابق در پاریس، معاون اجتماعی پورمحمدی و رئیس موسسه اکو وابسته به وزارت خارجه و وزارت ارشاد، محمدباقر خرمشاد (معاون سابق وزیر علوم و معاون آموزش و پژوهش وزارت امور خارجه)، ابوالحسن خلج منفرد (رایزن فرهنگی ایران در ترکیه)، علیرضا اسماعیلی کلیشمی (رایزن فرهنگی ایران در ایتالیا)، سیدمحمد طباطبایی (رایزن فرهنگی ایران در فرانسه) و… محمدرضا مجیدی (معاون سابق وزیر کشور و نماینده ایران در یونسکو)، محمدرضا دهشیری (معاون محمدرضا مجیدی در مقر جمهوری اسلامی ایران در یونسکو- پاریس و استاد دانشکده روابط بین الملل دانشگاه وزارت امور خارجه)، لکی زاده (سفیر ایران در لهستان و معاون اداره مجمع شیمیایی و خلع سلاح وزارت خارجه) و رکن آبادی (مدیرکل اداره خاورمیانه و کاردار سابق ایران در دمشق) دقت شود که هرچند رایزنان فرهنگی حکم خود را از وزارت امور خارجه دریافت می کنند، اما در اصل تابع سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به شمار می روند و نمی توان آنها را دیپلمات نامید.

ارشادی‌ها

اگر خود سیدمحمد حسینی وزیر ارشاد فعلی و رئیس سابق دانشگاه پیام نور را فاکتور بگیریم، باز هم چه در دوره جدید و چه در دوره قبلی حضور امام صادقی ها در بدنه وزارت ارشاد در سطح مدیران ارشد چشمگیر است. از آن میان می توان به؛ «محمد الله یاری» مدیرکل کتاب وزارت ارشاد، «محمدهادی همایون» رئیس پژوهشکده فرهنگ، هنر و ارتباطات، معاون اسبق برنامه ریزی و توسعه وزیر ارشاد، «حسین عرب اسدی» مدیرکل سابق ارشاد استان تهران، «محمدجواد آقاجری» معاون سابق فرهنگی وزارت ارشاد و «محمدمهدی انصاری» معاون سابق برنامه ریزی وزارت ارشاد و رئیس مرکز مطالعات و توسعه رسانه ها اشاره کرد.

دیگران

«سعید جلیلی» دبیر شورای عالی امنیت ملی هم امام صادقی است. کسی که پایان نامه او در زمان انتصابش مورد بحث قرار گرفت؛ پایان نامه یی تحت عنوان «سیاست خارجی پیامبر (ص)» که مورد توجه رسانه ها قرار گرفت. در شورای عالی امنیت ملی امام صادقی های دیگری هم حضور دارند که در سمت های عالی به ایفای نقش می پردازند، از آن جمله می توان به «پیمان جبلی»، «علی باقری» و… اشاره کرد.

در سایر وزارتخانه ها و مراکز دولتی هم اشخاصی در سطح مدیران ارشد به این سبک حضور دارند که ذکر همه مقدور نیست. از مجلس که بگذریم«کاظم جلالی» سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی را نیز باید ببینیم که دانش آموخته این دانشگاه است و البته غلامرضا مصباحی مقدم نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی که پیشتر سمت معاونت پژوهشی این دانشگاه را بر عهده داشته است. «ناصر باهنر» فرزند شهید باهنر و برادر نایب رئیس مجلس شورای اسلامی و «حسین سوزنچی» نیز دو کارشناس و عضو هیات تدوین کتب درسی هستند.

استادان

شاید یکی از خواص منحصر به فرد این دانشگاه استفاده حداکثری از استادان باشد. اگرچه قاطبه فارغ التحصیلان این دانشگاه را طیفی خاص تشکیل می دهند اما نباید تصور کرد که آنها از حضور استادان با طرز فکر دیگر بهره مند نیستند. از سرشناس ترین چهره های سیاسی جناح موسوم به اصلاح طلب و حتی اپوزیسیون در این دانشگاه تدریس می کردند. چهره هایی مثل حسین بشیریه(بنیانگذار جامعه شناسی سیاسی)، سعید حجاریان، محسن کدیور، داوود هرمیداس باوند (عضو جبهه ملی)، چنگیز پهلوان، عبدالرضا هوشنگ مهدوی (مورخ) و… در این دانشگاه تدریس کرده اند.

«مصطفی پورمحمدی» رئیس فعلی سازمان بازرسی کل کشور، معاون و جانشین اسبق وزیر اطلاعات و وزیر کشور در دولت اول احمدی نژاد، شخصیتی است که نامش با امام صادق پیوند خورده است. هرچند او دانش آموخته این دانشگاه نیست، اما دانشجویان زیادی در کلاس درس اش در این دانشگاه حاضر شده اند. سردار «رحیم صفوی» را همه با آن لباس نظامی می شناسند، اما او هم در دانشکده علوم سیاسی تدریس کرده، همچنین حضور دانش جعفری وزیر مستعفی امور اقتصادی و دارایی و حامیان محسن رضایی در انتخابات اخیر نیز در لیست استادان چشمگیر است.

«حمید مولانا» نیز از چهره هایی است که در این دانشگاه تدریس می کرده است. «غلامعلی حدادعادل» رئیس سابق مجلس نیز از مدرسان این دانشگاه است. «سعید جلیلی» اگرچه از این دانشگاه فارغ التحصیل شده اما همچنان در کنار استاد پیشین خود «احمد علم الهدی» به تدریس تفسیر سیاسی قرآن می پردازد.

امام صادقی‌های اصلاح‌طلب

کسی نمی تواند ادعا کند امام صادق اصلاح طلب تربیت می کند اما از بین دانش آموختگانش هم هر از چندی اصلاح طلبی بیرون می آید. از آن جمله می توان به عبدالله رمضان زاده اشاره کرد. امیرحسین ترکش دوز عضو دفتر میرحسین موسوی در سال های پس از نخست وزیری وی، عضو سابق سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران و از فعالان ارگان مطبوعاتی این سازمان (عصر ما) هم از امام صادقی ها به شمار می رود. هرچند او از چهره هایی است که بعد از سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی به سمت اصولگرایان تمایل پیدا کرد. مصطفی کواکبیان نماینده اصلاح طلب مجلس هشتم هم جزء آن گروه است.

خسرو تهرانی (خسرو قنبری) جزء اولین ورودی های دانشگاه امام صادق است. سال های ابتدای اصلاحات است و کتاب شنود اشباح نقل مجالس است. نویسنده در این کتاب فردی به نام خسرو تهرانی را به دست داشتن در انفجار دفتر نخست وزیری متهم می کند. سایر متهمان این کتاب (که حسین شریعتمداری هم به آن نقدهای جدی وارد کرد) شناخته شده تر بودند، اما عکس خسرو تهرانی اولین بار در این کتاب منتشر شد؛ کتابی که آیت الله مهدوی کنی رئیس دانشگاه امام صادق آن را در یکی از جلسات بچه بازی نامیده بود.

(به گزارش پایگاه خبری شریف نیوز) بر اساس اسناد دانشگاه امام صادق، خسرو قنبری(تهرانی) حدوداً یک سال پس از واقعه مزبور(یعنی ماجرای بمبگذاری در دفتر نخست وزیری که در شنود اشباح به آن اشاره شده است) در شهریور سال ۶۰ وارد دانشگاه امام صادق شده و به شماره دانشجویی ۶۳۳۰۴۵۱۱۹، تحصیل در رشته معارف اسلامی و علوم سیاسی را آغاز کرده است و پایان نامه خود را نیز در سال ۱۳۷۲ با عنوان «ساخت روانی و جامعه شناسانه سازمان مجاهدین خلق ایران با نگاه به مباحث تکنیکی» با مشاوره «احمد علم الهدی» و «محمد محمدی ری شهری» و به راهنمایی دکتر سریع القلم ارائه می دهد.

دانشگاه امام صادق هم مثل سایر مراکز آموزش عالی دانش آموختگان زیادی را تربیت کرده و به جامعه تحویل داده است. اما نباید فراموش کرد رویه این دانشگاه و سبک «پرورش و آموزش» در آن زیاد شبیه سایر دانشگاه ها نیست. همان پرورشی که فارغ التحصیل این دانشگاه را «امام صادقی» می کند.

طوری که بعد از سال ها مهر امام صادقی همیشه روی کارنامه فارغ التحصیلان می ماند. موسسان و مرتبطین متنفذ این دانشگاه هم همیشه تاکید کرده اند این دانشگاه برای تربیت مدیران فعالیت می کند. چیزی که با نام محل شکل گیری دانشگاه، یعنی دانشکده مدیریت هاروارد نیز شباهت زیادی دارد؛ اما به سبکی جز آنچه قرار بوده در آن بنا پیش از تاسیس دانشگاه امام صادق(ع) اتفاق بیفتد.

بدیهی است که هر انقلابی، برای تربیت مدیران خود در نظام سیاسی جدید باید دانشگاهی تاسیس کند تا مدیرانی هماهنگ با خود را به نظام سیاسی تزریق کند. اما تعداد دانش آموختگان این دانشگاه در دوران پیشین نشان از آن دارد که فارغ التحصیلان این دانشگاه نتوانستند در سطح مدیران ارشد کشور نقش بازی کنند. مشخصاً این دانشگاه به خاطر تربیت مدیر در جمهوری اسلامی تاسیس شده بود؛ نکته یی که موسسان آن نیز بارها در سخنرانی های خود به آن اذعان کرده اند. اما از میان هزاران مدیر ارشد، چند نفر از امام صادقی ها توانستند پست های مهم را بر عهده بگیرند. بی شک بخش عمده بدنه کارشناسی بسیاری از سازمان ها در اختیار امام صادقی ها است.

اما از میان وزرا کمتر دیده شده لااقل در چند دولت قبلی وزیری از امام صادق روی کار بیاید. حسینی وزیر ارشاد فعلی اولین تجربه وزارت امام صادقی ها است. تا پیش از آن و در دولت های گذشته، امام صادقی ها زیاد در پست های مدیریتی دولتی ایفای نقش نمی کردند و بیشتر در سازمان هایی مثل صدا و سیما یا وزارتخانه های خاصی در حد مدیران دسته یک و دو فعالیت می کردند.

* و عضو شورای معاونین وزارت کشور، رئیس مرکز مطالعات، تحقیقات و آموزش وزارت کشور و نماینده وزیر در هیات امنای دانشگاه علوم انتظامی ناجا، حضور در مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری، سازمان صدا و سیما، ستاد کل نیروهای مسلح کشور، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سازمان ملی جوانان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان بین المللی آیسسکو، ایرنا، موسسه مطبوعاتی ایران و معاونت اجتماعی ناج، عضو شورای مرکزی کمیته ملی جنگ نرم و عملیات روانی

**عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی و ارتباطات دانشگاه آزاد تهران شرق، مدرس«هنر و تمدن اسلامی» دانشگاه هنر، مدیر دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی وزارت کشور

***از فعالان عصر ما (ارگان مطبوعاتی این سازمان)، معاون اسبق پژوهشی موسسه دین و اقتصاد، مدیریت سایت احیا، همکاری با جنبش عدالتخواه دانشجویی