خیانت بزرگ هاشمی رفسنجانی
هاشمی رفسنجانی نیز خود درباره آن شب سرنوشت‌ساز می‌گوید:
«خیلی آماده بودیم. خیلی احتیاط می‌کردیم که لو نرود. من آن شب در بوشهر ماندم و به آنجا نرفتم که حضور من کشف شود و عملیات لو برود. ولی لو رفته بود. ظاهراً آمریکایی‌ها با ماهواره مسئله را فهمیده و به عراقی‌ها گفته بودند. یکی از نقاط حساس حمله ما برای عراقی‌ها شناخته‌شده بود که در شروع حمله آسیب دیدیم من نیمه‌شب فهمیدم که مشکل داریم. معلوم شد که لو رفته و نمی‌توانیم جلو برویم …» (۹)
اگرچه طبق همین اظهارات، هاشمی در همان نیمه‌شب اول عملیات متوجه لو رفتن عملیات می‌گردد اما تا فردای آن روز صبر می‌نماید و نهایتاً در ساعت ۹ صبح فردای آغاز عملیات فرمان توقف عملیات کربلای ۴ را صادر می‌نماید!
این فرمان با توجه به اینکه بخش‌هایی از یگان‌های عمل‌کننده تلفات جدی‌ای دیده و یگان‌هایی نیز به موفقیت دست پیداکرده بودند باعث اختلاف‌نظرهایی گردید و از ساعت ۹ صبح به بعد عملاً عملیات خارج از کنترل و هدایت فرماندهی در قرارگاه خاتم‌الانبیاء و هاشمی رفسنجانی قرار می‌گیرد، بعضی از یگان‌هایی که تلفات بی‌شمار داده بودند عقب‌نشینی نموده اما بعضی از یگان‌ها که علیرغم تلفات زیاد به موفقیت‌هایی دست پیداکرده بودند حاضر به عقب‌نشینی نبودند.
به‌عنوان‌مثال بی‌سیم‌چی شهید حاج حسین بصیر (قائم‌مقام لشگر ۲۵ کربلا) درباره وضعیت عملیات کربلای ۴ و فرمان عقب‌نشینی و پایان عملیات و تشتت آرا در این عملیات چنین می‌گوید:
«حاج بصیر گوشی بیسیم را گرفت به مرتضی قربانی فرمانده لشکر ۲۵ کربلا آن سوی خط گفت: به لطف خدا و همت بچه‌ها ما خط اول را شکستیم… تمام کانال و منطقه را بچه‌ها تصرف کردند، الآن دارند اسرا را به پشت جبهه منتقل می‌کنند… عراقی‌ها پنج‌تا ضد هوایی چهار لول کاشته بودند و مدام همه نیزار را درو می‌کردند، نیم‌خیز راهمان را عوض می‌کردیم، اما از هرکجا می‌رفتیم بچه‌ها را می‌دیدم که شهید شده و روی زمین افتاده بودند چهار لول ها یک‌لحظه خاموش نمی‌شدند، بیسیم هشدار می داد به حاجی بگو عملیات شکسته، بچه‌ها را بکش عقب؛ عقب‌نشینی کنید، عملیات لو رفته، جلو نرید جلو نرید… به حاجی[بصیر] گفتم که آقا مرتضی گفت: باید عقب‌نشینی کنیم حاج بصیر ناراحت نگاهم کرد. دوباره بیسیم صدا می‌کند، جلوتر نروید، برگردید… فرمان عقب‌نشینی وقتی صادرشده بود که گردان مالک هم به ما الحاق شده بود، بیشتر بچه‌های گردان مالک هم شهید شده بودند. فرمانده گردان مالک و حاج بصیر باهم صحبت می‌کنند، می‌روم جلوتر، می‌گویم: حاجی، آقا مرتضی می گه باید عقب‌نشینی کنیم. برگردیم عقب. حاج حسین بصیر رنگ می‌بازد و فریاد می‌کشد: مرتضی میگه؟ برگردیم عقب چیه؟ کی می خواد برگرده؟ عقب یعنی چی؟ مرتضی قربانی فرمانده لشکر پشت بیسیم، گاهی به من و گاهی به گردان‌های دیگر دستور عقب‌نشینی می‌دهد، دوباره مرتضی قربانی پشت بیسیم روی سرم داد می کشه، چی شد علی؟ گفتم: حاج حسین می‌گوید، من کجا برگردم، اینجا شده قتلگاه، نیروهام همه شهید شدند، افتادند. میگه ما به امام قول دادیم که تاآخرین‌نفس تا آخرین قطره خون می‌ایستیم. میگه کجا برگردم عقب؟ مرتضی قربانی گفت: گوشی را بده به حاج حسین بیسیم روی شانه‌ام، رفتم کنار حاج حسین، حاجی گوشی را گرفت، مرتضی قربانی به حاج حسین گفت: حاج حسین جان. اطاعت از فرماندهی واجب است ها واجب…. این را که مرتضی قربانی گفت: گوشی از دست حاج حسین افتاد. نشست روی زمین، زار زار گریه کرد. مگر می‌توانست برگردد. از جمع کل گردان ماندیم ۶۲ نفر. شهدای زیادی روی زمین افتاده‌اند. از بچه‌های لشکر امام حسین که با ما دست داده بودند، گردان مالک، گردان یا رسول بیش از چهارصدوهشتاد تا شهید روی زمین افتاده بودند، مگر می‌شود که شهدا را بشماریم، از جمع باقی‌مانده معلوم می‌شود که گردان از گروهان هم خیلی کمتر شده است، هم گردان یا رسول هم گردان مالک، بسیاری هم سخت مجروح شده و توی نیزارها افتاده بودند …» (۱۰)
عملیات کربلای ۴ سرانجام در وضعیت خاصی ۲۴ ساعت پس از شروع نهایتاً در ۵\۱۰\۱۳۶۵ متوقف می‌گردد و مشخص می‌شود بر اساس اطلاعاتی که آمریکا به عراق داده است و همچنین استفاده عراق از تجارب عملیات فاو عملیات لو رفته بوده است، سه روز پس از توقف عملیات کربلای ۴ صدام حسین از دولت آمریکا به دلیل واگذاری اطلاعات اساسی به این کشور برای مقابله با ایران تشکر کرد. (۱۱)
ناکامی در عملیات کربلای ۴ روحیه رزمندگان و فرماندهان ایرانی را تضعیف نموده بود، محسن رضایی در برنامه تلویزیونی خود اعلام کرد در بعد از عملیات کربلای ۴ نزد امام خمینی رفته و تقاضای استعفا نموده اما آیت‌الله خمینی استعفای وی را قبول نمی‌نماید و می‌گوید بروید با آقای هاشمی، فکر چاره باشید! (۱۲)
هاشمی رفسنجانی اما کماکان در بعد از ناکامی در عملیات کربلای ۴ مجدداً فرماندهان سپاه و ارتش را گرد هم می‌آورد و فرمان آغاز عملیات کربلای ۵ را می‌دهد! این در حالی بوده است که پس از عملیات کربلای ۴ و با توجه به شهادت رسیدن بسیاری از نیروهای رزمنده ایرانی و مجروح شدن آنها مابقی نیروهای بسیجی پس از عملیات به دلیل اتمام مأموریتشان در حال بازگشت به شهرها بودند و عملاً امکان عملیات مجدد میسر نبوده است، هاشمی رفسنجانی دراین‌باره می‌گوید:
« کربلای ۴ را که متوقف کردیم بحث این بود که عملیات را ادامه بدهیم یا نیروها را برگردانیم. نیروهای زیادی داشتیم، ولی آسیب‌دیده بودند. آسیب‌دیدگی نیروها برای عراق هم کشف‌شده بود. در بحث‌های قرارگاهی حتی تا سطح فرماندهان گردان‌ها را شرکت دادیم که پشت اهواز بود. مذاکرات ما معمولاً در گلف و قرارگاه اهواز بود. آن مذاکرات چاپ شد[فرماندهان سپاه ] دو گروه شده بودند: یک گروه مخالف ادامه عملیات بودند و می‌گفتند نباید بجنگیم و فعلاً نیروها را مرخص کنیم و دوباره بیاوریم. یک گروه می‌گفتند بقایای نیروها را در عملیات دیگری، مخصوصاً در همین منطقه که شکست خوردیم، به کار بگیریم. اگر کاملاً متوقف می‌کردیم، پیروزی بزرگی برای صدام بود. فرماندهان نتوانستند به نتیجه برسند و به من محول کردند. گفتند: تسلیم شما هستیم و هر دستوری به‌عنوان فرمانده عالی بدهید، عمل می‌کنیم. من با بررسی همه جوانب فرمان حمله دادم! گفتم: باید عملیات کنید که کربلای ۵ شروع شد. کربلای ۴ و ۵ ازلحاظ زمانی و مکانی نزدیک به هم بودند. آن شکست نیمه‌کاره را تبدیل به پیروزی مشعشعی کردیم که در تاریخ جنگ مثل آن نداریم. عراق غافلگیر شده بود. نیروهایش را مرخص کرده بود. چون فکر می‌کرد ما رفتیم و به این زودی‌ها برنمی‌گردیم. طرح عملیات در شلمچه از قبل آماده بود و منتظر شناسایی نبودیم. تصمیم عملیات داشتیم که در آن مقطع به‌روزش کردیم. کمی صبر کردیم تا وضعیت نور ماه برای عبور از آب مناسب شود. فکر می‌کنم فاصله کربلای ۵تا کربلای ۴ دو تا سه هفته بود.» (۱۳)
کمتر از دو هفته پس از شکست در کربلای ۴ در ۱۹\۱۰\۱۳۶۵ عملیات کربلای ۵ در منطقه شرق بصره آغاز می‌شود. تأخیر در واکنش دشمن که به خاطر حضور نیروهای عراقی در منطقه فاو و آمادگی آنها برای حمله و بازپس‌گیری آن بوده باعث شد تا رزمندگان ایرانی به‌سرعت به اهداف خود دست یابند و با عبور از کانال پرورش ماهی سرانجام پس از یک نبرد سخت و علیرغم شهدای بسیار در شرق نهر جاسم مستقر شدند، عراقی‌ها علیرغم تمام تلاش‌هایی که انجام دادند هرگز نتوانستند تا پایان جنگ این مناطق را از ایران بازپس بگیرند.
پیروزی ایران در عملیات کربلای ۵ باعث شد تا صدام جبهه‌های جنگ را رها نماید و حملات هوایی و موشکی خود را به شهرها آغاز کند در همین زمان بود که شوروی از اول ژانویه ۱۹۸۷ (۱۱ دی ۱۳۶۶) با ایجاد یک قطار هوایی برای ارسال موشک‌های زمین به زمین با برد متوسط از نوع اسکاد بی، تانک‌های مدرن تی ۷۲ و همچنین هواپیماهای میگ ۲۳ و میگ ۲۷ را به راه انداخت که برابر گزارش هفته‌نامه فارین ریپورت تنها در کمتر از یک هفته ۱۰۰ فروند موشک اسکاد بی در اختیار عراق گذاشته‌شد، هدف اصلی این موشک‌ها تهران بود به‌طوری‌که از ۱۲ بهمن ۱۳۶۶ تا ۲۴ تیرماه ۱۳۶۷ یعنی تنها ۳ روز پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ توسط ایران فقط بسوی تهران ۸۷ موشک شلیک گردیده که از میان آنها تنها ۹ موشک عمل ننمود و مابقی در کوچه و خیابان‌ها و مراکز عمدتاً غیرنظامی منفجر گردید.
بار دیگر به عملیات کربلای ۴ بازمی‌گردیم، اگرچه عملیات کربلای ۴ به‌واسطه لجاجت‌های هاشمی رفسنجانی فرمانده جنگ و نپذیرفتن نظر فرماندهان میدانی جنگ به نتایج مطلوب نرسید اما این مانع از بیان جوانمردی و غیرت رزمندگان دلیر ایرانی نیست، آنها تا آخرین قطره خون جنگیدند و راه را برای پیروزی بزرگ در عملیات کربلای ۵ هموار کردند یکی از همان جان‌فشانی‌ها مکالمات پشت بیسیم سه شهید خطه استان فارس هست که وضعیت عینی ای ازتلاش رزمندگان ایرانی است که به‌عنوان حسن ختام در پی می‌آید:
شهید مسلم رستم زاده (فرمانده گروهان) – مسلم مسلم مرتضی! عمو سرپل رو گرفتیم، بیاین!
شهید مرتضی جاویدی (فرمانده گردان فجر از تیپ المهدی) – مرتضی به گوشم، چند نفرید؟
مسلم – دو نفر، همه شهید شدن
مرتضی -چرا ناله می‌کنی؟
مسلم -پای راستم قطع شده، مهم نیست فقط بیاین!
(چند دقیقه بعد)
-عمو! کریم هستم!مسلمت شهید شد! واقعه هم خوند و شهید شد عراقیا دارن میان بهم تیر خلاصی بزنن! قول بده قیامت شفاعتم کنی … (۱۴)
منابع:
۱-ما در آسمان پیروز بودیم، گفتگو با امیر سرتیپ خلبان احسان ابراهیمی، ماهنامه صف، خرداد ۱۳۷۹
۲- محسن رضایی – برنامه سطرهای ناخوانده، شبکه یک سیمای جمهوری اسلامی ایران، شهریور ۱۳۹۳
۳-محسن رضایی، تجزیه‌وتحلیل جنگ ایران و عراق، دانشکده دافوس سپاه پاسداران، دوره عالی جنگ، ۱۲\۱۱\۱۳۷۴ وی البته در شب دوم همان برنامه سطرهای ناخوانده گوشه‌هایی از آن نامه ۲۰ صفحه‌ای برای آیه الله خمینی را قرائت نمود.
۴-مصاحبه هاشمی رفسنجانی با حمید آخوندی در خصوص قطعنامه ۵۹۸.
۵- مأخذ شماره ۴
۶-سند شماره ۰۳۰۴\گ، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، کربلای ۴ -عملیات سرنوشت‌ساز، جلد یک، گزارش راویان قرارگاه مرکزی سپاه در عملیات کربلای ۴، ص ۸.
۷- سند شماره ۰۵۳۸\د، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، کربلای ۴ -عملیات سرنوشت‌ساز، جلد یک، گزارش راویان قرارگاه مرکزی سپاه در عملیات کربلای ۴، ص ۲۶.
۸- سخنرانی غلامعلی رشید در ۶ اسفند ۱۳۹۲ در نشست عملیات کربلای ۵، مشخصه‌های تاکتیکی و تأثیرات راهبردی، خبرگزاری دفاع مقدس .
۹-مصاحبه هاشمی رفسنجانی با روزنامه خراسان.
۱۰- سایت شهید آوینی، روایت جانسوز شام غریبان کربلای چهار و وداع عاشورایی حاج حسین بصیر.
۱۱-خبرگزاری جمهوری اسلامی، گزارش‌های ویژه، خبر شماره ۲۸۷ به نقل از خبرگزاری فرانسه، ۱۱\۱۰\۱۳۶۵.
۱۲- آغاز تا پایان، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه، ص ۱۳۱.
۱۳- مأخذ شماره ۹.
۱۴- تپه جاویدی و راز اشلو، اکبر صحرایی انتشارات ملک اعظم، آخرین مکالمه بیسیم شهیدان مسلم رستم زاده و کریم آزادیان با سردار شهید مرتضی جاویدی فرمانده گردان فجر از تیپ المهدی فارس در شب عملیات کربلای ۴.