پس از سخنرانی ترامپ در هفته گذشته، وزارت خزانهداری آمریکا چندین شرکت ایرانی را به عنوان همکاران اقتصادی سپاه پاسداران ایران در فعالیتهای تروریستی معرفی کرد. در این فهرست اما به شکل معناداری جای یک شرکت خالی است، شرکتی که شریک تجاری یکی از شرکای ترامپ است.
هفته گذشته، دونالد ترامپ تهدید کرد که از برجام کنار میکشد، آن هم در سخنرانیای که کاخ سفید آن را معرف سیاستهای خارجی آمریکا برشمرده است.
ترامپ از استراتژی جدیدی پردهبرداری کرده است که به قول او جلوی نفوذ رو به رشد ایران را در خاورمیانه خواهد گرفت. بخشی از طرح او وضع تحریمهایی معطوف به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران است. وزارت خزانهداری آمریکا چند شرکت به ظاهر خصوصی ایرانی (و یک شرکت چینی) را به عنوان ابزارهای تهران برای حمایت از تروریسم و ساخت سلاحهای کشتار جمعی مشخص و معرفی کرده است.
بخش مهمی از ماجرا اما ناگفته باقی مانده است: دولت ترامپ شرکت ایرانیای را که همزمان با سپاه و با یکی از شرکای تجاری ترامپ روابط تجاری دارد، تحریم نکرده است.
تحریمهای آمریکا علیه سپاه: استثنا و قاعده
در واکنش به دههها تحریم جهانی، سپاه در ایران صدها سازمان و شرکت خصوصی تأسیس کرده که در شبکهای بدون پیوندهای سفت و سخت کار میکنند، و به سپاه در دور زدن تحریمها به اشکال گوناگون کمک میکنند، مثلاً در مخفی ساختن جریان گردش پولهایی که تحریم را دور میزنند، یا در خرید اجزا و قطعات لازم برای سلاحهای کشتار جمعی و الی آخر.
این شرکتها از الگوی یکسان و مشابهی تبعیت میکنند: آنها معمولاً شرکتهایی ساختمانی یا مهندسی تحت مدیریت سرداران قدیمی و اغلب بازنشسته سپاه هستند؛ این شرکتها اگرچه در جهان بیرون خود را به عنوان گروههای اقتصادی مستقل معرفی میکنند، اما کاملاً تحت مدیریت سپاه عمل میکنند.
پس از سخنرانی ترامپ، وزارت خزانهداری، صنایع شهید علم الهدی، شرکت مهندسی رستا فن ارتباط، و فنا موج را به عنوان شرکتهای وابسته به سپاه اعلام کرد. قابل توجه آنکه در فهرست وزارت خزانهداری نام و خبری از شرکت آذرپاسیلو نیست، شرکتی که افسران کهنهکار سپاه آن را اداره میکنند. این در حالی است که مدیران آذرپاسیلو، از چشم مقامات آمریکایی، متهم به پولشویی برای سپاه از طریق فعالیتهای ساخت و ساز بینالمللیشان هستند. ظاهراً این شرکت در تأمین قطعات سلاح نیز برای سپاه فعال است.
علاوه بر سپاه، آذرپاسیلو پیوند و ارتباط جالب توجه دیگری نیز دارد؛ یکی از شرکای آشکار این شرکت در پولشویی، خانواده ممدوف در آذربایجان است که البته تا همین اواخر با سازمان ترامپ در داد و ستد مستقیم تجاری بود.
در واقع، ترامپ در طول کارزار انتخاباتیاش میدانست که با شرکتی روابط تجاری فعال دارد که برای سپاه پاسداران ایران پولشویی میکند. این یک تئوری توطئه کور و بیحساب و کتاب نیست، بلکه واقعیتی تأییدشده است. آلن گارتن، مشاور عمومی سازمان ترامپ، این موضوع را تأیید کرده، و کاخ سفید یا خود ترامپ و نزدیکانش آن را انکار نکردهاند. ایوانکا ترامپ مستقیماً بر روابط با خاندان ممدوف، تحت هدایت ضیا ممدوف، نظارت داشته است.
ضیا ممدوف شخصیتی است که دیپلماتهای آمریکایی او را اینطور توصیف میکنند: مردی که «حتی برای کشوری مثل آذربایجان هم، به شکل رسواییآوری فاسد» است.
دستهای آلوده ترامپ؟
جزئیات روابط غیرمستقیم ترامپ با سپاه پاسداران اولین بار در ماه مارس در نشریه نیویورکر آشکار شد، و خیلی زود پس از آن، چند سناتور دموکرات از دولت در این رابطه سؤال پرسیدند و خواستار توضیحات بیشتر در این مورد شدند. آنها میخواستند بدانند آیا مبدأ و منشأ مبلغی که سازمان ترامپ از خانواده ممدوف دریافت کرده و بالغ بر پنچ میلیون دلار است، سپاه پاسداران ایران است یا نه؟ هیچ جوابی به این پرسش داده نشد. چند جمهوریخواه که مواضع سفت و سختی در قبال ایران دارند، از اظهارنظر در مورد روابط پرسود ترامپ با شرکای پرشور سپاه سرباز زدند.
هیچ دلیلی وجود ندارد که فکر کنیم کسی در سازمان ترامپ عامداً در پی کمک به ایرانیها بوده است. قرارداد سازمان ترامپ با خانواده ممدوف تحت نظارت جیسون گرینبلات، وکیل اصلی ترامپ در آن دوران بسته شده که خود حالا در کاخ سفید است و به عنوان مشار امور خاورمیانه فعالیت میکند. گرینبلات، یک یهودی ارتدوکس است که به عنوان حامی اسرائیل و دشمن ایران شناخته میشود. با این وجود، روابط باواسطه تجاری ترامپ و ایران کم و بیش چارهناپذیر بوده است، به خصوص با توجه به نوع تجارتی که ترامپ از سال ۲۰۰۹ در پیش گرفته است. متعاقب بحران مالی ۲۰۰۹ و البته به دلیل چند حرکت اشتباه تجاری، سازمان ترامپ تا مرکز ورشکستگی پیش رفت و در نتیجه از آن تاریخ سیاستهای اقتصادیاش را تغییر داد.
در طول دهه گذشته، فعالیتهای تجاری ترامپ بر این متمرکز بوده که نام و برند خود را با هزینه گزاف به آنهایی عاریه دهد که در حاشیهها، نقاط تاریک و در واقع در سایههای اقتصاد جهانی فعالیت میکردند؛ به افراد و صاحبان کسب و کارهایی که قادر—یا مشتاق— به کار با اکثریت بزرگی از شرکتهای بینالمللی نیستند؛ چرا که این شرکتها بدون بررسی جامع دقیق مالی با کسی کار نمیکنند.
به همین خاطر است که تعداد قابل توجهی از شرکای تجاری ترامپ یکی پس از دیگری در خصوص فعالیتهای تجاریشان اخطاریه دریافت کردهاند؛ بسیاری از این شرکا به دلیل جعل، تقلب یا دیگر جرایم اقتصادی مورد تحقیق قرار گرفته یا محکوم شدهاند؛ بعضاً مقاماتی حکومتی بودهاند که از موقعیتشان برای مقاصد مالی سوء استفاده کردهاند، یا نهادهای مخفیای که در پوسته شرکتی تجاری مخفی شده بودند.
آنچه ترامپ نمیخواهد انجام دهد
آذرپاسیلو یکی از بزرگترین شرکتهایی است که سرداران کهنهکار سپاه ایران آن را میگردانند. اکثر فعالیتهای اقتصادیاش در درون ایران به پروژههای خاتم النبیاء مربوط میشود. آذرپاسیلو همچین قرارداد بزرگی برای ساخت بزرگراه در آذربایجان بسته است. مقامات آمریکایی معتقدند انعقاد این قرارداد شیرین جز به لطف وزیر وقت حمل و نقل آذربایجان، ضیا ممدوف، ممکن نبوده است.
درست در همان زمان، پسر و بردار ممدوف قراردادی با سازمان ترامپ برای ساخت یک هتل و برجی مسکونی پای یکی از جدیدترین بزرگراههای کشور امضا کردند. به عنوان بخشی از قرارداد – که در واقع دورهای از ۲۰۱۱ تا دسامبر ۲۰۱۶، درست بعد از انتخابات را شامل میشود— سازمان ترامپ واجد این حق بوده است که سوابق و اسناد تجاری خانواده ممدوف را بررسی کند. گارتن، وکیل سازمان ترامپ، میگوید که او از روابط احتمالی خانواده ممدوف با آذرپاسیلو در تابستان ۲۰۱۵ آگاه بوده است.
در هر زمانی پس از این تاریخ، سازمان ترامپ میتوانسته بررسی کند و ببیند آیا مبدأ بودجهای که دریافت کرده، سپاه پاسداران بوده است یا نه. آنها میتوانستند از همین طریق اطلاعات زیادی در مورد فعالیتها و شیوه عمل گروههای نزدیک به سپاه پاسداران کسب کنند. انتخاب سازمان ترامپ اما این بوده که چنین کاری نکند و مسأله دقیقاً همینجاست.
منبع: نیویورکر