چند ساعت پس از تیراندازی و آتشسوزی هولناک در اوین، همچنان سرنوشت شماری از زندانیان و بندهای این زندان ناروشن است. مقام‌های حکومت روایت‌های ضد و نقیض ارائه می‌دهند. قوه قضائیه کشته و زخمی شدن زندانیان را تایید کرد.
خبرگزاری رسمی قوه قضائیه از چهار کشته و ۶۱ مجروح خبر داده است. بنا بر این گزارش رسمی ۱۰ نفر از ۶۱ زخمی در مراکز درمانی بستری هستند «که حال ۴ نفر وخیم گزارش شده است».
منابع غیر رسمی شمار کشته‌شدگان را بیشتر اعلام کرده‌اند.
مرکز رسانه قوه قضاییه علت این حادثه را «بر اثر استنشاق دود ناشی از آتش سوزی‌ها» عنوان کرد. قوه قضائیه نوشته «هر چهار زندانی فوت شده جزو محکومین ناشی از سرقت» بودند.
قوه قضائیه می‌گوید شماری از مجروحان «بستری»اند.
در برخی ویدیوها صدای تیراندازی و انفجار به گوش می‌رسد.
بلافاصله پس از انتشار این خبر بسیاری از شهروندان راهی خیابان‌های اطراف اوین شدند به طوری که مسیرهای منتهی به این زندان درون شهر تهران بند آمد.
اما قطعی یا اختلال شدید در دسترسی به اینترنت در محدوده زندان اوین و در شهر تهران، که توسط چند نهاد ناظر مستقل تایید شد، به نگرانی‌ها درباره وقایع جاری افزود.
ادعای «فرار » و اخبار متناقض درباره «انفجار مین»
مرکز رسانه قوه قضائیه در اطلاعیه خود ادعا کرده شماری از زندانیان قصد «فرار» داشتند و آنها را «زندانیان جرایم خشن و خطرناک» معرفی کرده. این مرکز مدعی شده این زندانیان «با توجه به تمهیدات حفاظتی اتخاذ شده موفق به فرار نشدند.»
اخبار ضد و نقیضی درباره رفتن تعدادی از زندانیان روی مین در تپه‌های شمال زندان اوین منتشر شد. این خبر را نخستین بار، خبرگزاری فارس نزدیک به سپاه پاسداران منتشر کرد. اما شبکه شرق به نقل از یک مقام مطلع این گزارش را رد کرد.
این یکی از مهمترین خبرهای فکر شده اتاق امنیتی بود، خبری که خبرگزاری امنیتی سپاه اعلام کرد و ساعاتی پیش هم ازروی سایت فارس حذف شد!
خواستند اعلام کنند که اطراف زندان اوین مین گذاری شده است!
اما کسی قرار نیست از کوه به #اوین برود و وقتش که برسه همون در را ازجا میکنند و وارد می شوند! https://t.co/w2BVpebPSi— AmirFarshad Ebrahimi (@Goftaniha) October 16, 2022
در پی وقایع شنبه‌شب، گروه‌هایی از ماموران امنیتی و همچنین ماشین‌های آتش‌نشانی و امدادرسانی به سوی زندان اوین رفته‌اند و پس از آن منابع رسمی گفته‌اند که شرایط «در کنترل»شان است.
در روایت رسانه‌های حکومتی حریقی که در ویدیوها دیده می‌شود به خاطر آتشسوزی در کارگاه خیاطی زندان اوین بوده است. اما تصاویر منتشر شده از صدای تیراندازی حکایت می‌کند.
«قطع ملاقات‌های اوین»
صبح امروز از مقابل زندان اوین گزارش شده که به خانواده‌های زندانیان زن اجازه ملاقات داده نشده است.
مصطفی نیلی، وکیل ایرانی می‌گوید که صبح امروز برای «پیگیری وضعیت موکلینم به مقابل در ملاقات زندان اوین آمدم. در بسته است.»
تجمع خانواده های زندانیان #زندان_اوین مقابل این زندان که نگران سلامت عزیزان دربندشان هستند.
خامنه ای خائن مسئول جان زندانیان است.
یکشنبه ۲۴ مهرماه ۱۴۰۱#مهسا_امینی #نیکا_شاکرمی pic.twitter.com/1MdXxECq9e— Iran Briefing (@irbriefing) October 16, 2022
او نوشته که به خانواده‌های زندانیان زن هنوز اجازه ملاقات داده نشده است. این خبر را تقی رحمانی، فعال سیاسی و همسر نرگس محمدی هم تایید کرده است.
از شب گذشته برخی از زندانیان در تماس‌هایی کوتاه از سلامت خود خبر دادند. اما همچنان سرنوشت بسیاری از زندانیان خبری در دست نیست.
وبسایت روزنامه اعتماد در گزارشی نوشت «تعدادی از زندانیان بندهای ۷ و ۸ از زندان اوین خارج و به زندان دیگری (احتمالاً تهران بزرگ) منتقل شده‌اند.»
اعتماد نوشت «ساختمان این دو بند تخریب شده، سقف آن آسیب دیده و فعلاً قابل استفاده نیست.»
شب گذشته ایرانیان خارج کشور در فرانکفورت، برلین، لندن و تورنتو و چند شهر دیگر مقابل نهادهای رسمی کشورهای خارجی تجمع کردند.
این وقایع در نخستین روز از پنجمین هفته اعتراض‌ها پس از کشته‌شدن مهسا امینی در بازداشت پلیس جمهوری اسلامی روی داده است. بخشی از کسانی که در اعتراضات سراسری چهار هفته اخیر بازداشت شده‌اند در اوین زندانی هستند.
روایت یک زندانی: چهار جنازه دیده شده، تعداد کشته‌ها بیشتر است
یک زندانی شاهد رویدادهای دیشب در زندان اوین به بی‌بی‌سی فارسی گفت که در بهداری زندان چهار جنازه دیده شده که رویشان را پوشانده بودند. به گفته او با توجه به حجم تیراندازی‌ها تعداد کشته‌ها احتمالا بیشتر است و مشخص نیست که چه تعداد جسد به سردخانه زندان منتقل شده است.
به گفته این شاهد از صبح شنبه وضعیت بند هفت که عمدتا زندانیان جرایم مالی در آن نگهداری می‌شوند، متشنج بوده و درزندان شایع شده است که تعدادی از زندانیان از اوین خارج شده‌اند و به همین دلیل خیابان‌ها را بسته‌اند.
این شاهد گفته در جریان وقایع دیشب یک نگهبان به زندانیان گفته است«اوضاع خیلی خراب‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کنید». به گفته او تعدادی از زندانیان در اثر شلیک گاز اشک‌آور در زندان حالشان بد شده و تعداد زیادی زخمی‌های تیراندازی با تفنگ ساچمه‌ای به بهداری منتقل شده‌اند. به گفته این شاهد تیر جنگی هم شلیک شده است.
درباره ترکیب فعلی زندان اوین چه می‌دانیم؟
بنابر گزارش اطلس زندان‌های ایران ساختار بندهای زندان اوین در طول زمان تغییر کرده است. در حال حاضر این بندها در زندان اوین وجود دارند: ۳۲۵ (روحانیت)، ۴ (بدون حکم قطعی و قرنطینه)، ۶ (خدماتی)، ۷ (اغلب مالی)، ۸ (احکام قطعی)، ۲۴۰، ۲۴۱، ۲۰۹، ۲الف و بند نسوان
ایرنا داره گزارش ویدیویی میده یه مقداری خاکستر ریختن جلوی این ساختمان و میگه اینجا آتش گرفته هنوز داخل نشده اینجا ثانیه ۲۸ هست خاکسترا اون جلوس ولی شدت آتش اینقدر زیاده که حتی پلاستیک روی تابلو آخ هم نگفته!
با دسته کورها طرف هستید؟
این ساختمان درشمال شرق زندان اوین هست پشت حسینیه pic.twitter.com/tj5B81jUBK— AmirFarshad Ebrahimi (@Goftaniha) October 16, 2022
این زندان عمدتا برای نگ‌داری متهمان و محکومان سیاسی، عقیدتی، مالی و روحانیون، نظامیان و مالی استفاده می‌شود.
وزارت اطلاعات و سپاه پاسدران دو بند ۲۰۹ و ۲الف را در اختیارند.
در میان تصاویر بعد اینجا را نشون میده پله های آهنی که بسمت بند ۲۰۹ میره و کلی با اون ساختمان که سر درش را دیدیم فاصله داره و در جنب ساختمان اداری و نانوایی است!
همه چیز گنگ و عجیب است و تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل! pic.twitter.com/FdfHmcVvc4— AmirFarshad Ebrahimi (@Goftaniha) October 16, 2022
علاوه بر دو بند ۲۰۹ و دو الف، بازداشتی‌های اعتراضات اخیر عمدتا در بند شش که سابقا به بند ۳۵۰ مشهور بود، منتقل شدند.
به علت شمار زیاد معترضان بازداشت شده، بسیاری از دستگیر شدگان در سالن‌های بند چند طبقه ۲۴۰ در شمال زندان اوین و همچنین دیگر بندهای نیز نگهداری می‌شوند.