معاون وزير بازرگاني دولت دهم واردات بي رويه را آدرس غلطي مي داند که برخي با اغراض سياسي مطرح مي کنند؛ اما آيا انتقاد معاون اول محمود احمدي نژاد از واردات بي رويه و موضع گيري وزير جهاد کشاورزي عليه واردات محصولات کشاورزي هم سياسي است؟
آيا رشد ۱۰۴ درصدي واردات ميوه که ايران مزيت نسبي در توليد آن دارد و سود هزار ميليارد توماني که معلوم نيست به جيب چه کساني مي رود هم رنگ و لعاب سياسي دارد؟ اينکه کشاورزان ايراني با واردات ميوه در فصل برداشت محصولات، زمين گير مي شوند هم اغراض سياسي را دنبال مي کند. بازار ميوه به قدري آشفته است که قيمت ميوه هاي وارداتي با رشدي ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصدي به دست مردم مي رسد و مسوولان دولتي هم نظارت محسوسي بر اين آشفته بازار ندارند. هرچند هراز چند گاهي مسوولان دولتي حمايت از توليدکنندگان و ساماندهي واردات را سرفصل مشغله هاي کاري خود بيان مي کنند اما تاکنون هيچ يک از اين وعدهها به سرانجام نرسيده است و داستان واردات به رغم گلايه کشاورزان و مجلسيها ادامه دارد.
يک ميليارد دلار واردات ميوه
با نگاهي به ميزان واردات ميوه در پنج سال گذشته در مي يابيم که يک ميليارد و ۳۸۴ ميليون دلار يا معادل يک هزار و ۳۸۴ميلياردتومان صرف واردات ميوه شده است که با يک حساب سرانگشتي مي توان فهميد که در کل اين مدت حدود ۵۵۰۰ميلياردتومان سود نصيب واردکنندگان و توزيع کنندگان کرده است. از سال ۸۴ که تعرفه واردات ميوه کاهش يافت، واردات ميوه تا فروردين سال ۸۵ به بالاي ۱۸۵ ميليون دلار رسيد. اين رقم در سال هاي ۸۵ و ۸۶ هم بالا رفت و به ترتيب به ۲۱۵ و ۲۹۰ ميليون دلار رسيد.همچنين واردات ميوه در سال ۸۷ که قيمت نفت به بالاي ۱۰۰دلار رسيد نيز به بيش از ۳۰۳ ميليون و ۵۰۰ هزار دلار افزايش يافت. اين سير صعودي همچنين تا ابتداي فصل زمستان سال جاري که قيمت نفت به زحمت به ۸۰ دلار رسيد هم با رشد ۹۶درصدي ادامه داشت و ميزان واردات ميوه از ابتداي سال ۸۸ تا ابتداي فصل زمستان به ۳۹۵ ميليون و ۵۳۲ هزار دلار معادل ۳۹۰ميليارد و ۵۳۲ ميليون تومان رسيد که در مقايسه با سال گذشته از نظر ريالي، افزايش ۱۰۴درصدي را نشان مي دهد. همچنين در اين مدت از ۲۵ کشور جهان که مهم ترين آنها امارات متحده عربي، فيليپين، مصر و ترکيه است بيش از۷۷۱ هزار و ۵۱۳ تن ميوه و خشکبار وارد کشور شده است که در مقايسه با سال گذشته ۳۳ درصد رشد را نشان مي دهد و بيش از هزار ميليارد تومان سود نصيب دست اندرکاران واردات و توزيع کنندگان ميوه هاي خارجي کرده است. واردات بي رويه ميوه در شرايطي در سال هاي اخير شدت گرفته که بنابر اعلام وزارت جهاد کشاورزي «توليد محصولات باغي ايران ۱۶ ميليون و ۵۰۰ هزار تن در سال است و ما جزء ۱۰ کشور بزرگ توليدکننده محصولات باغي در جهان هستيم. به هر ترتيب به رغم برخورداري از مزيت نسبي در ۹ماه گذشته، ميوه هاي پرتقال، گلابي، انبه، سيب تازه، موز، نارگيل خشک کرده، گردو، شاه بلوط، خرماي تازه يا خشک کرده، آلو، گوجه تازه، هلو، شليل و توت فرنگي از کشورهاي امارات متحده عربي، فيليپين، ترکيه، چين، سريلانکا، شيلي، فرانسه، هند، اکوادور، تايلند، لهستان، مالزي، اسپانيا، ايتاليا، افغانستان، کانادا، ويتنام، بحرين، سنگاپور، اندونزي، تاجيکستان، ازبکستان، صربستان، انگلستان و عمان وارد ايران شده و جالب اينکه سود هنگفتي را هم نصيب عده يي خاص کرده است؛ عده انگشت شماري که بخش بزرگي از بازار ميوه را در دست دارند و مسوولان دولتي هم تمايلي به اظهار اين واقعيت تلخ ندارند.
انحصار۷۰ درصدي
انحصار در واردات ميوه کلاف سردرگمي است که فقط از لابه لاي شنيدهها مي توان پي به پشت پرده آن برد. واردات ميوه همانند ساير محصولات کشاورزي مانند شکر در انحصار سه واردکننده بزرگ قرار دارد که از آن به مافياي واردات ميوه تعبير مي کنند. شنيدهها از ميادين تره بار و اتحاديه صادرکنندگان ميوه حاکي است که بيش از ۷۰ درصد بازار واردات ميوه در اختيار بنیاد تعاون سپاه و همچنین بنیاد نور به سرپرستی محسن رفیقدوست و فرد دیگری که گفته می شود از وابستگان همسر سید علی خامنه ای می باشد بنام حاج مهدی خجسته و مابقي واردکنندگان بخش کوچکي از بازار را در اختيار دارند. قيمت گذاري ميوه هاي رنگارنگ خارجي هم در اين بازار ابهام برانگيز به نظر مي رسد. قيمت گذاري ها به قدري بدون ضابطه انجام مي شود که برخي ميوهها با رشد ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصدي به مشتريان عرضه مي شود و وزارت بازرگاني نيز تاکنون رغبتي به ساماندهي اين بازار انحصاري نشان نداده است.
سود ۲۰۰تا ۳۰۰درصدي
نکته مبهمي که در واردات ميوه نهفته، اختلاف فاحش قيمت پايه ميوه وارداتي با قيمتي است که در بازار عرضه مي شود. ميوه هاي خارجي بدون هيچ مبناي اقتصادي و نظارت دولتي با سودي ۲۰۰ تا ۳۰۰درصدي قيمت گذاري شده و به دست مشتري مي رسند. در حال حاضر قيمت هر کيلوگرم نارگيل وارداتي ۲۰۰ تومان، هر کيلو موز ۴۶۵ تومان و هر کيلو آناناس ۶۵۰ تومان تمام مي شود اما هر کيلو نارگيل به قيمت هزار و ۵۰۰ تومان، موز وارداتي به قيمت هزار تومان و آناناس به قيمت دو هزار تومان در بازار به فروش مي رسد. از ميان مرکبات نيز قيمت هر کيلو پرتقال وارداتي ۵۰۰ و هر کيلو نارنگي ۴۰۰ تومان براي واردکننده هزينه برمي دارد اما آنچه در بازار به چشم مي خورد پرتقال و نارنگي با قيمت بالاي هزار و ۵۰۰تومان است. قيمت انگور هم قابل مقايسه با قيمت وارداتي اين محصول نيست، چراکه قيمت هر کيلو انگور تازه وارداتي ۷۳۰تومان است، اما در بازار کيلويي دو هزار و ۵۰۰ تا پنج هزار تومان به فروش مي رسد. قيمت سيب و گلابي هم ۵۸۰ و ۴۲۰تومان اعلام شده است اما در ميوه فروشيها قيمت هر کيلو سيب خارجي حداقل دوهزار تومان و گلابي نيز بين دوهزار و ۵۰۰ تا سه هزار تومان است. با نگاهي به قيمت گذاري ميوه هاي وارداتي درمي يابيم که عده يي با سودي ۲۰۰ تا ۳۰۰درصدي ميوه هاي مختلف خارجي را در بازار توزيع مي کنند که با محاسبه خيلي ساده به راحتي مي توان از سود ميلياردي آنان پرده برداشت. از ابتداي سال جاري حدود ۸۰۰ هزار تن ميوه و خشکبار به ارزش تقريبي ۴۰۰ميليارد تومان وارد کشور شده که به طور متوسط با سود ۲۰۰ درصدي، هزارو ۲۰۰ميليارد تومان نصيب تاجران کرده است. داستان واردات ميوه دور تسلسلي است که هر ساله باغداران را گرفتار تر از سال قبل کرده و اقتصاد کشور را وابسته تر به واردات مي کند.