رئیس سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی جمهوری اسلامی ضمن اذعان به تعداد زیاد زندانی در کشور، از انتقال زندانها به بیابان و ساخت زندان های جدید در تهران و دیگر شهرهای ایران خبر داد؛ زندانهایی که به گفته او در خارج از شهرها ساخته می شوند و در “مكان های خوش آب و هوا قرار ندارند”.
ساخت این زندانها، آنطور که غلامحسین اسماعیلی تصریح کرده براساس قانون و به دلیل “ناسازگاری فضای زندان با تعداد زندانیان” صورت می گیرد؛ آندسته از زندانها نیز که به خارج از شهرها منتقل می شوند باید بیرون محدوده شهری و در “بیابان” باشند.
زندان در بیابان
غلامحسین اسماعیلی، رئیس سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی، در مصاحبه با ایرنا، خبرگزاری جمهوری اسلامی با اشاره به اینکه پس از انقلاب زندان جدیدی ساخته نشده است گفت: “فضاهای زندان كنونی با تعداد زندانیان كشور سازگاری ندارد.”
او با اشاره به اینكه متولی ساخت زندان ها در كشور وزارت مسكن و شهرسازی است افزود: “زندان های جدید پس از ساخت، تحویل سازمان زندانها شده و ساختمان زندان های داخل شهر به این وزارتخانه تحویل داده می شود.”
اسماعیلی، بیشترین تعداد زندانیان كشور را مربوط به مواد مخدر دانست و گفت: “با ورود مواد مخدر صنعتی و روانگردان شاهد افزایش زندانیان در این حوزه هستیم كه برای اصلاح آنها نیازمند فضاهای بیشتری هستیم.”
اشاره رئیس سازمان زندانها به افزایش زندانیان مربوط به مواد مخدر و ضرورت ایجاد فضای بیشتر برای این نوع از زندانیان در شرایطی صورت می گیردکه بر اساس آمار رسمی جمهوری اسلامی در طول ماه گذشته دست کم 40 نفر را به اتهاماتی مانند “حمل”، “نگهداری” و “خرید و فروش” مواد مخدر به دار آویخته است.
معاون قوه قضائیه در مصاحبه دیروز خود با ایرنا همچنین از ساخت “زندان تهران بزرگ” با ظرفیت 10 هزار نفر و اردوگاه ویژه مجرمان مواد مخدر پایتخت در جاده قدیم قم – تهران خبر داد و افزود: “این زندان جایگزین زندان قصر سابق تهران است كه سال های گذشته بدون در نظر گرفتن جایگزین تعطیل شده بود.”
این مقام مسوول قضایی جمهوری اسلامی تصریح كرد: “احتمالا یك یا دو فاز این زندان تا پایان امسال یا سال آینده ساخته می شود ولی بهره برداری كامل از آن به زمان بیشتری نیاز دارد”
وی با بیان اینكه بازداشتگاههای درون شهری وظیفه نگهداری از متهمانی را دارد كه حكم قطعی محكومیت آنها توسط دادگاه صادر نشده است، خاطرنشان كرد: “زندانیان افرادی هستند كه حكم محكومیت قطعی آنها صادر شده است و همانند بازداشتی ها درانتظار حكم قطعی خود نیستند.”
اسماعیلی با اشاره به اینكه بازداشتگاه اوین از تهران خارج نمی شود، گفت: “شهر تهران حداقل به پنج بازداشتگاه دیگر نیاز دارد.”
زندان اوین که اینک رئیس سازمان زندانها خبر عدم انتقال آن به خارج از شهر را می دهد یکی از بزرگترین زندانهای ایران است و در منطقه اوین در حوالی سعادت آباد تهران قرار دارد. ساخت این زندان در زمینی به وسعت ۴۳ هکتار از دهه ۱۳۴۰ آغاز گردید و در سال ۱۳۵۰ افتتاح شد. زندان اوین امروزه رسماً عنوان بازداشتگاه موقت را دارد.
برخی از بندهای این زندان زیر نظر قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران نبوده و توسط سایر نهادها اداره می‌گردد. بندهای 209 و 240 این زندان که دارای سلول‌های انفرادی و چند نفره است در اختیار وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی قرار دارد و بند 2 الف آن زیر نظر سازمان اطلاعات سپاه پاسداران جمهوری اسلامی اداره می شود و تردد و حضور زندانیان سیاسی خارج از سلول‌ها تنها با داشتن چشم‌بند ممکن است.
زندانهای غیر قانونی
دستور ساخت زندانهای جدید و انتقال برخی از زندانهای تهران و دیگر شهرهای ایران از سوی رئیس سازمان زندانها در شرایطی مطرح می شود که بر اساس اعلام برخی از مسئولان جمهوری اسلامی وهمچنین نهادهای مدافع حقوق بشری، تعداد زیادی زندانهای غیر قانونی و پنهانی هم در ایران وجود دارد.
بازداشتگاه کهریزک نمونه بارز بازداشگاه های غیر قانونی در ایران بود که سال گذشته پس از حوادث به وجود آمده در آن بازداشتگاه و کشته شدن شماری از معترضان به نتایج انتخابات، نمایندگان مجلس به وجود آن اقرار کردند و رهبر جمهوری اسلامی نیز دستور تعطیلی آن را صادر کرد.
حمید درخشان نیا، قائم مقام دادگستری تهران، همزمان با حوادث این بازداشتگاه غیرقانونی به خبرگزاری ایسنا گفته بود که در باره بازداشتگاه کهریزک طی دو سال گذشته از سوی رییس دادگستری تهران مرتبا تذکر داده شده اما به آن بی توجهی شده است. گذشته از این موارد همچنین در برخی وبلاگ ها از بازداشتگاهی غیر قانونی به نام پاسارگاد یاد شده است.
علاوه بر وجود زندانهای غیر قانونی در ایران، بهداشت زندانیان و شرایط نگهداری آنها به ویژه پس از انتخابات ریاست جمهوری، یکی از دیگر از آسیبهای زندان های جمهوری اسلامی و از جمله موارد نقض حقوق بشر در کشور بوده است.
در طول سال گذشته گزارش های مختلفی از شرایط نامساعد بازداشت شدگان پس از انتخابات و فعالان مدنی، سیاسی و دانشجویان در بند منتشر شده است. یکی از گزارش های منتشر شده مربوط به طبقه پائین بند ۳۵۰ زندان اوین از سوی کمپین بین المللی حقوق بشر مبنی بر آن است که “به دلیل تراکم در این بند سطح بهداشت به شدت در این مکان پائین است. دستشویی و ظرفشویی در این بند در یک مکان قرار دارد و پتوها و وسایل خواب زندانیان کثیف و غیر بهداشتی است.”
این گزارش ها در حالی منتشر می شود که براساس برنامه ۱۵ ساله اداره کل بهداشت و درمان سازمان زندان ها که بیش از چهار سال از تدوین آن می گذرد، مسائل بهداشتی و روانی در زمره مهمترین برنامه هایی است که این سازمان برای نیل به آن برنامه ریزی کرده است.