دولت کانادا در تازهترین دور تحریمها علیه جمهوری اسلامی ایران علاوه بر فرماندهی انتظامی «جامعهالمصطفی العالمیه» را نیز تحریم کرد.
در بیانیه وزارت خارجه کانادا «جامعهالمصطفی العالمیه» نهادی معرفی شده که «ایدئولوژی رژیم را از طریق شاخههای جهانیاش در خارج از کشور ترویج میکند».
همچنین گفته شده که شاگردان این مدرسه آموزش علوم دینی «مرتبا جذب لشکرهای خارجی نیروی قدس میشوند که شاخه عملیات برونمرزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است».
سال ۹۹ نیز وزارت خزانهداری آمریکا «جامعهالمصطفی العالمیه» را تحریم و اعلام کرده بود که این نهاد در سراسر جهان شعبه دارد و به عنوان منبع جمعآوری اطلاعات برای سپاه پاسداران و زمینه جذب نیروی شبهنظامی تحت فرماندهی سپاه قدس را که در سوریه کنار نیروهای بشار اسد، رئیس جمهوری این کشور میجنگند، فراهم میکند.
در سالهای گذشته این اتهام درباره «جامعهالمصطفی العالمیه» مطرح شده و از سوی دیگر در داخل ایران بحثهایی وجود داشته که ممکن است سازمانهای امنیتی دیگر کشورها نیز افرادی را قالب طلاب این نهاد به ایران اعزام کنند.
نقش طلاب«جامعه المصطفی العالمیه» در سوریه، عراق، و جمهوری آذربایجان
جمهوری اسلامی به استفاده از طلاب افغان و پاکستانی جامعه المصطفی در گردانهای «فاطمیون» و«زینبیون» در عراق و سوریه متهم شده است. سپاه لشکر فاطمیون متشکل از شیعیان افغانستان و تیپ زینبیون متشکل از شیعیان پاکستانی است.
بعضی از کشتههای جنگ جمهوری آذربایجان و ارمنستان نیز طلبههای عضو «جامعهالمصطفی» قم بودند.
از جمله سال ۹۹ مراسم دو روحانی آذربایجانی «جامعه المصطفی العالمیه» به نام «علم الدین ولیش اُف» و «معارف صفراُف» در قم برگزار شد و اعلام شد که آنان در منطقه قره باغ و در درگیری با ارمنستان کشته شدهاند.
برخی از روحانیون این نهاد در دیگر کشورها نیز تحت تعقیب قرار گرفتهاند.
از جمله سال ۹۵ دادستانهای کوزوو خواستار اخراج یک روحانی ایرانی شدند که به عنوان نماینده جامعهالمصطفی در این کشور فعال بود. حسن آذری متهم شد که منابع و محل خرج صدها هزار یورو را که بین سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ هزینه شده، افشا نکرده است.
سابقه تاسیس مدارس دینی برای طلاب غیرایرانی
پیش از انقلاب ۵۷ تعدادی از طلاب غیرایرانی در حوزه علمیه قم و از جمله در دارالتبلیغ زیر نظر آیتالله کاظم شریعتمداری تحصیل میکردند.
پس از انقلاب نیز این طلاب در قالب نهادهای مختلفی در ایران تحصیل میکردند که «سرپرستی طلاب غیرایرانی» یکی از این مجموعهها بوده است.
آیتالله حسینعلی منتظری گفته که او پیشنهاد تاسیس «مرکز طلاب خارج از کشور» را داده است. او گفته است: «مثلا در نایروبی آقای حاج سید مرتضی از طرف من مدرسه تاسیس کرد و برای طلاب آنجا شهریه و مدرس فرستادم. در سیرالئون مدرسه تاسیس کردم در غنا هم آقای سید محمد تقی طباطبایی از طرف من مسول بود.»
در این دوره مجموعه «نهضت های آزادیبخش» نیز زیر نظر آیتالله منتظری که در آن زمان عنوان قائم مقام رهبری را داشت فعالیت میکرد. مجموعهای که به نوعی شبیه نیروی قدس سپاه پاسداران فعلی است.
پس از فوت آیتالله خمینی همه مجموعههای فعال در اینباره زیر نظر رهبر جدید قرار گرفتند.
در سال ۱۳۸۶ تلفیق مجموعههای فعال در آموزش طلاب غیر ایرانی که «سازمان حوزهها و مدارس علمیه خارج از کشور» و «مرکز جهانی علوم اسلامی» اصلیترین آنها بودند، آغاز شد.
علیرضا اعرافی، رئیس سابق «جامعهالمصطفی العالمیه»، گفته که این ادغام و تلفیق در اواخر سال ۱۳۸۷ انجام و فعالیت رسمی این نهاد در سال ۱۳۸۸ آغاز شده است.
به گفته آقای اعرافی، هیات امنایی برای تلفیق نهادهای مشابه تشکیل شده و برای مجموعه جدید ۱۵ نام پیشنهاد شده که در نهایت رهبر جمهوری اسلامی با نام «جامعهالمصطفی العالمیه» موافقت کرده است.
همچنین در سال ۱۳۹۰ اولین برنامه پنج ساله جامعة المصطفی العالمیة تصویب شده و این نهاد عملا دوره پنج ساله سوم فعالیت خود را آغاز کرده است.
«جامعهالمصطفی العالمیه» خود را یک نهاد علمی و بینالمللی با هویت حوزهای معرفی کرده که با هدف گسترش علوم اسلامی، انسانی و اجتماعی، با رویکرد آموزشی، پژوهشی و تربیتی، اهتمام دارد که انبوهی از داوطلبان را از سراسر جهان تحت پوشش قرار دهد.
مخاطب اصلی طلاب غیرایرانی هستند و براساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی تا ۱۰ درصد هم امکان تحصیل طلاب ایرانی وجود دارد.
رياست عاليه «جامعهالمصطفی العالمیه» با رهبر جمهوری اسلامی است و تصويب اساسنامه، انتخاب اعضای هیات امنا، نصب و عزل رئيس جامعه بر عهده او است.
نماينده شورای عالی حوزه، دبير كل مجمع جهانی تقريب مذاهب اسلامی، نمایندگان برخی از دیگر نهادها و سه تا پنج تن از «علما و انديشمندان» آشنا به مسائل بينالملل به انتخاب رهبر جمهوری اسلامی عضو هیات امنای این نهاد هستند.
علیرضا بینیاز، معاون پژوهشی «جامعهالمصطفی العالمیه»، در آذر ۹۷ از تحصیل بیش از ۱۰۰ هزار طلبه از ۱۳۶ کشور در این مرکز علمی خبر داده و گفته بود که بیش از چهار هزار استاد و عضو هیئت علمی در مراکز وابسته و پیوسته به جامعه المصطفی مشغول تدریس هستند.
همچنین اعلام شده بود که ۲۵۰۰ طلبه زن در مدارس دینی این نهاد در ایران و ۶۵۰۰ نفر در واحدهای آن در خارج از ایران مشغول به تحصیل هستند.
علیرضا اعرافی نیز گفته بود که فارغ التحصیلان و محصلان و خانواده آنها بیش از ۳۰۰ هزار نفر هستند و این نهاد در تمام ابعاد به آنان آموزش می دهد.
در «جامعهالمصطفی العالمیه» رشتههای اسلامی و همچنین دیگر رشتهها از جمله روان شناسی، اقتصاد، جامعه شناسی، علوم سیاسی، بانکداری، ارتباطات، مدیریت و زبان با «رویکرد اسلامی» تدریس میشود.
واحدهای «جامعهالمصطفی العالمیه» در تهران، مشهد، اصفهان و گرگان قرار دارند و اعلام شده که این مجموعه در بیش از ۶۰ کشور دارای نمایندگی است. کالج اسلامی لندن، کالج اسلامی اندونزی و واحدهای جامعه المصطفی در لبنان، افغانستان، سوریه، پاکستان، هند، تایلند، تانزانیا، سریلانکا، غنا و بورکینافاسو از جمله واحدهای جامعه المصطفی در خارج اعلام شده است.
انتقاد از ممانعت از خروج طلاب اهل سنت
واحد «جامعهالمصطفی العالمیه» در استان گلستان و در گرگان، ویژه اهل سنت است. این مجموعه از سال ۱۳۷۵ تاسیس شده و سپس زیر نظر جامعه المصطفی قرار گرفته است.
در همین حال مولوی عبدالحمید، امام جمعه زاهدان و روحانی شاخص اهل سنت، گفته بود که برخی از طلاب این مرکز به او مراجعه کرده و گفتهاند که قصد بازگشت به کشورشان را دارند اما جامعه المصطفی گذرنامه آنان را ضبط کرده است.
او از تلاش جامعه المصطفی العالمیه برای جلب اهل سنت به تشیع انتقاد کرده و آن را مغایر با سیاست نزدیکی مذاهب دانسته بود.
«جامعهالمصطفی العالمیه» در واکنش به این سخنان اعلام کرد که «ادعای شستشوی مغزی دانشپژوهان، اهانت به صدها فاضل و عالم اهل سنت» تحصیل کرده در این نهاد است.
این نهاد در افغانستان در چارچوب یک دانشگاه شاخه دارد. دانشگاه «بینالمللی المصطفی» در افغانستان سال ۱۳۹۰ تاسیس شده و صدها دانشجو در آن مشغول تحصیل هستند. پس از تحریم این نهاد توسط آمریکا در سال ۹۹ وزارت تحصیلات عالی (آموزشهای عالی) افغانستان اعلام کرد در مورد شاخه این سازمان در افغانستان تصمیم خواهد گرفت.
معاون پژوهش جامعه المصطفی همچنین پیش از این گفته بود که در این نهاد ۹۸ مجله و نشریه علمی به زبانهای مختلف در حال انتشار است که برخی از این نشریات به شمارههای ۵۰، ۶۰ و ۷۰ رسیده است.
این مرکز در سال ۱۳۸۲ شمسی واحد آموزش غیر حضوری «دانشگاه مجازی المصطفی» را تأسیس کرد.
بودجه «جامعهالمصطفی العالمیه» و روسای آن
بودجه مصوب این مرکز در سال ۱۳۹۶ حدود ۲۷۸ میلیارد تومان بوده و در سال ۱۴۰۱ به ۷۷۱ میلیارد تومان افزایش یافته است.
در سالهای اخیر و با مطرح شدن انتقادها از بودجه حوزههای عملیه انتقاداتی نیز درباره بودجه این نهاد مطرح شده است. از جمله محسن صفایی فراهانی، عضو شورای مرکزی حزب مشارکت سال ۹۷ گفته بود: «چرا باید بودجه سازمان دارو و غذا ۳۳ میلیارد تومان و بودجه نوسازی مدارس با این همه مشکلات ۱۱ میلیارد تومان باشد اما بودجه مرکز خدمات حوزه ۶۰۰ میلیارد تومان، جامعه المصطفی ۳۰۰ میلیارد تومان و حق بیمه طلاب غیرشاغل ۲۹۰ میلیارد تومان باشد؟»
علیرضا اعرافی مدیر فعلی حوزه های علمیه تا سال ۱۳۹۷ رئیس «جامعهالمصطفی العالمیه» بود و اینک علی عباسی رئیس آن است.
علی عباسی در سال ۱۳۶۱ وارد حوزه علمیه شده و همچنین گفته شده در دانشگاه نیز فیزیک خوانده و عنوان رساله دکتری او «ماده در فلسفه و فیزیک» بوده است. او در گذشته مسئول بخش اروپای «جامعهالمصطفی العالمیه» بوده است.
کرونا و طلاب «جامعهالمصطفی العالمیه»
شیوع کرونا در ایران به حضور طلاب چینی «جامعهالمصطفی العالمیه» نسبت داده شد و محمدحسین بحرینی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد، حضور ۷۰۰ طلبه چینی در حوزه علمیه قم را از جمله زمینههای انتشار کرونا در این شهر مذهبی عنوان کرده بود. مولوی عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان، نیز سخنان مشابهی را بیان کرده بود.
با این حال علیرضا اعرافی، مدیر حوزههای علمیه سراسر کشور و رئیس پیشین «جامعة المصطفی» گفته بود «بیماری کرونا در قم ربطی به طلاب چینی المصطفی ندارد».
مینو محرز، عضو کمیته بیماریهای عفونی وزارت بهداشت منشاء این بیماری را به کارگران چینی مربوط دانسته که در شهر قم کار میکنند.