یوسف نمین / در انتخابات اخیر ریاست جمهوری ایران که با پیروزی دکتر مسعود پزشکیان رو به رو بود اگر چه بار دیگر مشخص کرد خامنه ای با انتخاب یک اصلاح طلب قصد فرار به جلو دارد اما می تواند فرصتی هم برای ملت ایران باشد.
انتخاب او، در میان رکود شدید اقتصادی و نارضایتی گسترده اجتماعی، بارقهای از امید را برای بسیاری از ایرانیانی که مشتاق تغییر هستند به ارمغان میآورد. کمپین پزشکیان، که در طیف وسیعی از جامعه، از جمله اقلیت های قومی و مذهبی طنین انداز شد، بر اساس وعده های اصلاحی، به ویژه در زمینه آزادی اینترنت و آزادی بیان، بنا شد.
چشم انداز سیاسی ایران: مبارزه قدرت
نظام سیاسی جمهوری اسلامی که نهادی توتالیتر و پراگماتیست است، به شدت تحت تأثیر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که کنترل قابل توجهی بر اقتصاد، سیاست و رسانه کشور دارد.
تسلط سپاه، نظامی را ایجاد کرده است که در آن قدرت سیاسی واقعی اغلب نه در اختیار رئیس جمهور منتخب یا حتی علی خامنه ای، بلکه در اختیار خود سپاه است. این مافیای نظامی بر بخشهای حیاتی اقتصادی، از جمله نفت، بانکداری و صنایع بزرگ نظارت میکند و به طور مؤثری جریان مالی کشور را کنترل میکند.
وحدت قومیتها
انتخاب پزشکیان نه تنها به دلیل موضع معتدل او بلکه به دلیل توانایی او در برقراری ارتباط به زبان های مختلف، از جمله ترکی و کردی، که باعث ایجاد حس فراگیری در میان جمعیت متنوع ایران می شود، حائز اهمیت است. انتقاد صریح او از تبعیض رژیم علیه اقلیت ها، به ویژه کردها و مسلمانان سنی، حمایت قابل توجهی را از سوی این جوامع به دست آورده است.
بحران اقتصادی و مسیر پیش رو
اقتصاد ایران با نرخ بالای بیکاری و افزایش انزوای بین المللی که بدبختی های کشور را تشدید می کند، در وضعیت بسیار بدی قرار دارد. ریاست جمهوری پزشکیان از نظر بسیاری به عنوان آخرین تلاش رژیم برای جلوگیری از افول بیشتر و فروپاشی احتمالی تلقی می شود. سابقه او به عنوان تنها نماینده مجلس که آشکارا به قتل های رژیم در جریان ناآرامی های قبلی اعتراض کرده است، نشان دهنده تعهد او به عدالت و برابری است، هرچند در معرض خطر شخصی قابل توجه است.
با این حال، پزشکیان با چالش های عظیمی روبروست. تسلط سپاه بر منابع کشور به این معنی است که هرگونه اصلاح اقتصادی معنادار مستلزم پیمایش در پویایی های پیچیده قدرت در چشم انداز سیاسی ایران است. نفوذ سپاه به وزارتخانه های حیاتی، از جمله اطلاعات، کشور، دفاع و امور خارجه که مستقیماً توسط رهبر منصوب می شوند، گسترش می یابد و عملاً قدرت رئیس جمهور را محدود می کند.
نقش سپاه و تلاش برای اصلاحات
کنترل فراگیر سپاه مانع مهمی در برنامه اصلاحات پزشکیان است. از نظر تاریخی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تلاشها برای آزادسازی اقتصاد و جامعه را به دلیل علاقهاش به حفظ قدرت و کنترل، با مشکل مواجه کرده است. اعترافات جواد ظریف، وزیر امور خارجه اسبق ایران، در مورد نفوذ مهم سپاه بر سیاست خارجی و مذاکرات با غرب، عمق نفوذ این سازمان را برجسته می کند.
برای موفقیت پزشکیان، او باید دسترسی به منابع تحت کنترل سپاه را تضمین کند، کاری که با توجه به عدم تمایل سازمان به کنار گذاشتن هرگونه کنترل، کاری بسیار دشوار است. قانون اساسی ایران تصریح می کند که سپاه فقط باید به عنوان یک نهاد نظامی عمل کند، نه به عنوان یک قدرت سیاسی یا اقتصادی. با این حال، واقعیت کاملاً متفاوت است، زیرا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نقشی محوری در صدور تروریسم، درگیر شدن در پولشویی و تداوم درگیری ها در منطقه ایفا می کند.
راه پیش روی پزشکیان
ریاستجمهوری پزشکیان یک مقطع حساس برای ایران است. موفقیت او نه تنها به توانایی او در اجرای اصلاحات بستگی دارد، بلکه به تمایل مردم ایران برای عقب نشینی سپاه از عرصه های سیاسی و اقتصادی نیز بستگی دارد. انتظار میرود مقاومت سپاه در برابر تغییر شدید باشد و هرگونه تلاشی برای جلوگیری از اصلاحات پزشکیان احتمالاً توسط سپاه سازماندهی شده و از طریق خامنه ای اطلاعرسانی خواهد شد.
برای پیشرفت ایران، باید در برابر نفوذ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی عقب نشینی کند و این سازمان را به نقش قانون اساسی خود بازگرداند. تنها در این صورت است که ملت می تواند به بهبود اقتصاد، کاهش بیکاری و ارتقای کیفیت زندگی برای همه ایرانیان امیدوار باشد. ریاستجمهوری پزشکیان، با حمایت جمعیتی مشتاق تغییر، میتواند راه را برای ایران عادلانهتر و عادلانهتر و رهایی از سایه سلطه نظامی هموار کند.
رئیس جمهور جدید با یک وظیفه دلهره آور روبروست، اما با حمایت مردم ایران و تعهد استوار به اصلاحات، امید به آینده ای روشن تر وجود دارد. جامعه بین المللی از نزدیک نظاره گر خواهد بود و آماده حمایت از سفر ایران به سوی آزادی و رفاه بیشتر خواهد بود.