آیا ایران حق آزمایش موشکهای بالستیک را دارد ؟
معراج رسول اف / بخش فارسی ایران بریفینگ
در حالیکه هفته گذشته وزیر امور خارجه آمریکا و چند مقام اروپایی خبر از انجام یک سری آزمایشهای موشک بالستیک در ایران را داده بودند اکنون فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انجام چنین آزمایشی را تأیید کرد و آن را «مهم» خواند.
او همچنین از انجام «بیش از ۴۰ یا ۵۰» تست موشکی در سال توسط ایران خبر داد.
مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، روز دهم آذر خبر آزمایش موشکی ایران را فاش کرد و گفت آزمایش این نوع موشک که قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای را دارد و می‌تواند بخش‌هایی از خاک اروپا و کل خاورمیانه را هدف قرار دهد، نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است.
این اظهارات وی واکنش‌های متعدد مقام‌های ایرانی و اروپایی را در پی داشت و حتی شورای امنیت سازمان ملل متحد به درخواست فرانسه و بریتانیا نشستی پشت درهای بسته در مورد این موضوع برگزار کرد.
مسئولان وزارت خارجه ایران در ده روز اخیر از تأیید این خبر طفره رفتند و آن را نه تکذیب و نه تائید کردند ، اما روز سه‌شنبه امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس با تأیید خبر آزمایش موشکی اخیر گفت: «ما تست‌های موشکی‌مان را انجام می‌دهیم و این کار اخیر هم تست مهمی بود.»
امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در گفتگو با فارس با تایید خبر تست موشک بالستیک اخیر اظهار داشت: ما تست‌های موشکی‌مان را انجام می‌دهیم و این کار اخیر هم تست مهمی بود.
حاجی‌زاده در خصوص واکنش آمریکایی‌ها به این تست که از سوی مایک پمپئو وزیر خارجه این کشور هم اعلام شد، گفت: این واکنش‌ها نشان می‌دهد که این موضوع برای آنها بسیار مهم بود که فریادشان درآمد.
حاجی‌زاده البته به اسم این موشک اشاره‌ای نکرد.
یک روز پس از توئیت پمپئو، ابوالفضل شکارچی سخنگوی ارشد نیروهای مسلح در این باره اظهار داشت: «تست موشک‌ها و توان دفاعی جمهوری اسلامی برای دفاع و در راستای بازدارندگی است و این کار ادامه پیدا خواهد کرد یعنی هم تست و هم توسعه موشکی را ادامه خواهیم داد.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نیز در مورد اظهارات اخیر آمریکا پیرامون برنامه موشکی ایران، گفت: آمریکایی‌ها در دولت گذشته و فعلی اعتراف کردند که نه برجام و نه قطعنامه ۲۲۳۱ ، فعالیت ایران را در زمینه موشکی ممنوع نمی‌کند و هم خانم وندی شرمن در جلسه سنای آمریکا در مذاکرات این حرف را زد هم آقای برایان هوک دو ماه پیش این مطلب را گفت. موشکهای جمهوری اسلامی با توجه به اینکه نقطه زن هستند فقط برای سلاح متعارف طراحی شده است.
آیا صنایع موشکی ایران در قطعنامه جدید تحریم شده است؟
در قطعنامه ۲۲۳۱ و در بخشی که ذیل ماده ۷ منشور قرار دارد اشاره ای به صنایع متعارف نظامی ایران و موشک های بالستیک این کشور نشده است. این قطعنامه در پیوست دوم صرفا از ایران “درخواست” کرده که هیچ فعالیتی در ارتباط با موشک های بالستیکی که “برای برخورداری از قابلیت حمل سلاح های هسته ای طراحی می شوند” صورت ندهد. ایران می گوید که چون بنا ندارد از سلاح های متعارفش برای حمل سلاح هسته ای استفاده کند، این بند از درخواست شورای امنیت عملا بلا موضوع است.امنیت حاضر نشد این ادعای بی‌جا را بررسی کند.
ایران بریفینگ بررسی می کند :
قطعنامه ۲۲۳۱ در سال ۲۰۱۵ و به نیت تایید توافق چندجانبه برجام توسط شورای امنیت سازمان ملل تصویب شد
در قطعنامه ۲۲۳۱ درباره برنامه موشکی چه نوشته شده؟
استناد مایک پومپئو٬ قطعنامه شماره ۲۲۳۱ شورای امنیت است که در سال ۲۰۱۵ و بعد از توافق هسته‌ای میان ایران و طرفین مذاکرات هسته‌ای (گروه معروف به پنج به علاوه یک که آمریکا هم عضوش بود)٬ در شورای امنیت سازمان ملل متحد تصویب شد.
قطعنامه ۲۲۳۱ در سال ۲۰۱۵ و به نیت تایید توافق چندجانبه برجام توسط شورای امنیت سازمان ملل تصویب شد
این جمله بهرام قاسمی که برنامه موشکی و آزمایش موشکی در قطعنامه شورای امنیت “ممنوع” نشده است٬ با توجه به متن این قطعنامه درست است. اما این پایان ماجرا نیست. در این متن برای برنامه موشکی ایران٬ محدودیت‌هایی در نظر گرفته شده است.
در پاراگراف سوم در ضمیمه B از قطعنامه٬ از ایران خواسته شده تا از هرگونه فعالیت مرتبط با توسعه “موشکهای بالستیک با قابلیت حمل سلاح هسته‌ای”٬ خودداری کند. در این قسمت به طور مشخص به آزمایش موشکی با استفاده از تکنولوژی مشابه هم اشاره شده است.
قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت درباره ایران چه ویژگی‌هایی دارد؟
همچنین در پاراگراف چهارم از این ضمیمه آمده است که فروش و انتقال هرگونه مواد٬ ابزار و تکنولوژی که در رژیم حقوقی کنترل تکنولوژی موشک به آن اشاره شده٬ به ایران ممنوع است. فهرستی که در قطعنامه شورای امنیت به آن اشاره شده٬ اقلام یک توافق چندجانبه داوطلبانه است که تنها ۳۵ کشور جهان آن را اجرا می‌کنند. اما در نتیجه تصمیم شورای امنیت٬ فروش اقلام این توافق به ایران ممنوع شده است.
در عین حال از آنجا که این تکنولوژی و ابزارها لزوما برای موشکهای بالستیک یا تسلیحات هسته‌ای استفاده نمی‌شوند٬ اگر کشوری بخواهد آنها را به ایران بفروشد می‌تواند درخواست خود را در شورای امنیت ثبت کند و این شورا موظف است که به شکل موردی٬ درخواست‌ها را بررسی کند. با تایید شورای امنیت٬ فروش تجهیزات٬ مواد اولیه و ابزارهای مورد نظر این فهرست بلندبالا به ایران ممکن خواهد شد.
برای تایید چنین معامله‌هایی نیز دو شرط در نظر گرفته شده:
اول اینکه در قراردادی که با ایران بسته می‌شود٬ باید تضمین‌های لازم درباره استفاده نهایی ایران از ابزارها یا مواد ذکر شده باشد.
دوم اینکه ایران باید تعهد کند از این ابزارها٬ تکنولوژی‌ها یا مواد در هیچ یک از روش‌های مورد استفاده در تسلیحات هسته‌ای استفاده نکند.
اگر کسی می‌خواهد از این فهرست چیزی به ایران بفروشد٬ می‌تواند درخواستش را به آدرس ایمیلی که به طور مشخص برای قطعنامه شماره ۲۲۳۱ درنظر گرفته شده ایمیل بزند تا شورای امنیت این درخواست را بررسی کند.
تا چه زمانی این محدودیت‌ها برای برنامه موشکی ایران اعمال خواهد شد؟
تا ۸ سال بعد از “روز پذیرش” برجام . روز پذیرش برجام روز ۱۸ اکتبر سال ۲۰۱۵ (۲۶ مهر سال ۱۳۹۴) بود و با این حساب محدودیت‌های مورد نظر شورای امنیت برای برنامه موشکی ایران تا روز ۱۸ اکتبر سال ۲۰۲۳ (۲۶ مهر سال ۱۴۰۲) برقرار خواهد بود.
استدلال طرفین
در قطعنامه ۲۲۳۱ به طور مشخص به مساله تسلیحات هسته‌ای اشاره شده و آمده که از ایران خواسته شده تا موشکهای بالستیک با قابلیت حمل سلاح هسته‌ای تولید نکند. ایران می‌تواند به مساله حمل کلاهک‌های هسته‌ای اشاره کند و استدلال کند که در برنامه موشکی به دنبال توسعه موشک‌هایی است که مواد منفجره متعارف حمل می‌کند.
اما رویکرد روز یکشنبه بهرام قاسمی این نبود. او به وضوح گفت که هرگز محدودیتی برای برنامه موشکی ایران تصویب نشده است. این استدلال که قبل‌تر هم از سوی مقام‌های ایران تکرار شده٬ به واژگان قطعنامه اشاره دارد. در قطعنامه از ایران “خواسته شده” که به موشک بالستیک با قابلیت حمل سلاح هسته‌ای روی نیاورد.
ضمن اینکه این به ظاهر “درخواست” در ضمیمه قطعنامه‌ای گنجانده شده که در واقع برای حل اختلاف نظر بر سر برنامه هسته‌ای ایران تصویب شد و محتوای اصلی آن درباره برجام است.
نه آمریکا و نه سازمان ملل متحد چنین نگاهی به قطعنامه ندارند و در وب سایت شورای امنیت سازمان ملل متحد٬ صفحه‌ای ویژه برای محدودیت‌های توسعه موشکهای بالستیک ایران ایجاد شده است. در این صفحه هیچ صحبتی از درخواست نیست و به صراحت نوشته شده که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ برنامه موشکی ایران محدویت‌هایی دارد.
مایک پومپئو٬ وزیر خارجه آمریکا نیز در اظهارنظر روز شنبه بر مبنای همین موضوع٬ ایران را متهم کرد که قطعنامه شورای امنیت را زیر پا گذاشته است. آقای پومپئو گفت که ایران اخیرا موشک‌هایی آزمایش کرده که قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای دارد.
در عین حال مساله‌ای که آقای پومپئو نادیده گرفت و البته از نگاه بهرام قاسمی دور نماند این بود که آمریکا٬ اصلی‌ترین ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل است. این قطعنامه٬ برجام را از یک توافق چندجانبه به یک سند بین‌المللی ارتقا می‌دهد که اجرایش بر اساس اختیارات شورای امنیت الزامی است. یعنی نه فقط امضا کنندگان برجام٬ بلکه همه کشورهای جهان باید به محتوای این قطعنامه عمل کنند.
به همین دلیل تصمیم دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا برای خروج از برجام مهم‌ترین اقدام برای زیرپا گذاشتن اصل محوری قطعنامه ۲۲۳۱ است؛ مساله‌ای که در نهایت به مشروعیت قطعنامه و اجرای همه جانبه آن لطمه می‌زند.
- خروج نیروهای قدس سپاه پاسداران با هواپیمایی ماهان از لاذقیه
- طوفان سهمگین ایران کنترا را چه کسی برپا کرد؟
- سپاه برای تست پدافند یک جنگنده ارتش را هدف قرار می دهد
- سرنوشت اسماعیل قاآنی در هاله ابهام؛ فرمانده نیروی قدس سپاه کیست
- موساد؛ با کارنامه ای مملو از موفقیت‌های محیرالعقول