اقتصاد مقاومتی ایستادن روی ریل به نفع سهم خواهی مافیای سپاه
ماجرای خرید خارجی واگن های باری و مسافربری و تعهدات عمل نشده شرکت واگن پارس
اختصاصی ایران بریفینگ/ سیدجواد متولی: دعوای سهم خواهی شرکتهای تابعه سپاه و بسیج از بازارهای اقتصادی کشور این روزها وارد مرحله جدیدی شده است. ناوگان حمل و نقل ریلی ایران برای نوسازی خود احتیاج به خرید واگن های مسافری و باری فراوانی دارد تا روند توسعه خود را تسریع نموده و از موقعیت های اقتصادی بازار حمل و نقل مسافربری و ترابری در کشور بهتر بهره برده و سود آوری نماید. با توجه به وجود بازار کشورهای آسیای میانه،مساله خرید و توسعه واگن های باری می تواند بخشی از سود حمل و نقل و ترانزیت کالا را به جیب شرکت راه آهن واریز و دولت را منتفع نماید.
مدیر عامل شرکت رجا
هدف خرید واگن های جدید از زبان مدیرعامل رجاء چنین است:« خارج‌سازی 300 دستگاه واگن فرسوده رجاء خروج واگنهای با عمر 40 سال در سال جاری بوده است. میانگین عمر ناوگان ریلی رجاء به جهت قدمت از استاندارد بین‌المللی بالاتر است که تلاش می‌کنیم این رقم به 20 سال نزدیک شود.مدیرعامل شرکت حمل‌ونقل ریلی رجاء درباره خرید ناوگان جدید اظهار داشت: تلاش می‌کنیم در راستای کاهش متوسط عمر ناوگان، حدود 300 دستگاه واگن فرسوده را خارج‌سازی کنیم که این واگن‌ها باید به سرعت جایگزین شود.امسال واگنهای با عمر بیش از 40 سال از ناوگان رجاء خارج می‌شود و این پروژه در سالهای آتی در راستای کاهش متوسط سن ناوگان ادامه می‌یابد.»
بنا به گزارش خبرگزاری امنیتی تسنیم «بهمن ماه سال گذشته رسانه‌ای روسی از تحویل 5 هزار واگن باری تولید شرکت “اورال واگن زاوود” به ایران خبر داد. به نوشته کومرسانت، بانک دولتی توسعه روسیه (ونش اکونوم بانک) یک وام 11.2 میلیارد روبلی (140 میلیون دلاری) به این منظور در اختیار شرکت اورال واگن زاوود قرار خواهد داد. این واگن ها در بخش فنی سیستم ریلی ایران به کار گرفته خواهند شد و انتظار می رود تحویل واگن های مذکور قبل از پایان سال 2016 آغاز شود.»
فردای انتشار این خبر در تسنیم، مدیرعامل وقت واگن‌پارس در واکنش به این خرید با بیان اینکه « در شرایط معمولی سالانه ظرفیت تولید 1000 واگن باری را داریم» گفته بود: « واردات 5000 واگن روسی با توجه به توانمندی‌های داخلی مشکوک است.» محمدی با تاکید بر اینکه واگن‌سازان داخلی در بخش تولید انواع واگنهای باری مشکلی ندارند و به راحتی می‌توانند نیاز کشور را تأمین کنند،افزود: «هم‌اکنون واگن‌سازان داخلی با حداکثر 25 درصد ظرفیت خود فعالیت می‌کنند و در این شرایط موضوع خرید 5000 واگن باری از روسیه در تضاد با سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و استفاده از ظرفیت‌های داخلی است.»
تلاش وزیر صنعت به نغع واگذاری قرارداد نظامیان
در حالی که مقامات راه آهن خبر خرید واگنهای روسی را تکذیب کرده بودند اما، نعمت زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت ضمن دفاع از «اقتصاد مقاومتی» و دفاع تلویحی از شرکت واگن پارس با تاکید بر اینکه « خرید 5000 واگن باری از روسیه کم سلیقگی بوده» تاکید کرده که: « روی ریل می‌ایستد و اجازه ورود این واگن‌ها را به کشور نمی‌دهد.» محمدرضا نعمت‌زاده با اشاره به مشکلات واگن‌سازی پارس از برگزاری جلسات متعدد با وزارت دفاع و راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران خبر داد و افزود:» این شرکت در خصوص فروش واگن به کوبا مشکلاتی داشت که با پیگیری‌های صورت گرفته 10 میلیارد تومان بابت پرداخت خسارت از سازمان مدیریت اخذ و به واگن‌پارس تزریق شده است. واگن‌پارس حدود 300 میلیارد تومان بدهی و زیان انباشته دارد، خرید واگن باری از روسیه کم سلیقگی بود و روی ریل می‌ایستم و از ورود این واگن‌ها به کشور جلوگیری می‌کنم.»
به نظر می رسد وزیر صنعت با عدم ثبت سفارش واردات واگن باری برای وزارت راه و شهرسازی در تلاش است تا امتیاز ساخت و فروش این واگن ها را – علی رغم تاخیر و خساراتی که از این ناحیه به حمل و نقل ریلی وارد می شود – به وزارت دفاع تقدیم کند.قراردادی که باعث می شود سرداران سپاهی مالک واگن پارس از محل آن کارخانه ورشکسته در پی بی تدبیری و سوء مدیریت خود را در سایه «اقتصاد مقاومتی» نجات دهند.
دفاع وزیر راه و شهرسازی از سرمایه گذاران بخش خصوصی
اما وزیر راه نیز کوتاه نیامد. وی در نهم آذر ماه سال جاری در نامه ای به رییس جمهور صدور مجوز واردات واگن‌ها را درخواست کرده است.عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی در این نامه « اقدام وزارت صنعت در توقف ثبت سفارش واردات واگن باری» را «اقدامی غیررسمی و غیرقانونی» خوانده و با طرح این موضوع که سرمایه گذاران بخش خصوصی با این اقدام وزارت صنعت با بلاتکلیفی مواجه شده‌اند، از رئیس جمهور خواست دستور رفع محدودیت واردات واگن را صادر کند.
وزیر راه و شهرسازی نامه خود به رئیس جمهوراعلام کرد: «احتراماً در راستای تحقق اهداف برنامه ششم توسعه به‌منظور گسترش حمل و نقل ریلی، تلاشهای گسترده‌ای به‌منظور جذب مشارکت بخش خصوصی داخلی و خارجی جهت سرمایه گذاری در تأمین ناوگان ریلی صورت پذیرفته است. همچنین با هدف حمایت از تولید داخلی و بارور شدن صنایع تولیدی کشور، توافقات ارزشمندی با تولیدکنندگان ناوگان ریلی بین المللی انجام پذیرفته تا بخشی از تولید ناوگان در کارخانجات داخلی صورت پذیرفته و از این مسیر فرایند انتقال فناوری صورت گیرد. با عنایت به اینکه در فصل هشتاد و ششم مقررات صادرات و واردات سال 1395، ذیل تعرفه‌های شماره 06-86 (پیوست) واردات انواع واگنهای باری، مسافری و لکوموتیو مجاز و دارای تعرفه مصوب می‌باشند، لکن اخیراً وزارت صنعت، معدن و تجارت در اقدامی غیررسمی و مغایر با مفاد قانون صادرات و واردات از ثبت سفارش واردات واگنهای باری در سامانه «ثبتارش» جلوگیری به عمل آورده است. این اقدام در شرایطی انجام پذیرفته که همزمان واردات انواع وسایل نقلیه موتوری برای حمل و نقل جاده‌ای به‌سهولت انجام شده و مجوز ثبت واردات آنها صادر می‌گردد.»
در ادامه این نامه وزیر راه و شهرسازی با اشاره به استفاده سرمایه گذاران بخش خصوصی از ارز شناور غیربانکی اضافه کرده: «سرمایه گذاران بخش خصوصی که با ترغیب ستاد این وزارت و شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی با استفاده از ارز شناورغیر بانکی برای خرید واگن باری از تولیدکنندگان خارجی و با مشارکت در تولید توسط کارخانجات داخلی و انتقال فناوری تولید مجموعه‌های ناوگان ریلی اقدام نموده‌اند. به‌سبب عدم امکان ثبت سفارش توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت با بلاتکلیفی مواجه گردیده‌اند. خواهشمند است دستور فرمایید به‌منظور تحقق اهداف بلندمدت توسعه حمل و نقل ریلی کشور، نسبت به رفع محدودیت مذکور اقدام لازم مبذول گردد.»
واکنش مدیرعامل کارخانه واگن پارس
اما واکنش مدیرعامل کارخانه واگن پارس و ادعای اینکه این کارخانه به تنهایی توانایی تولید سالانه 1000 واگن باری را دارد جای شگفتی دارد. او در اظهاراتش اضافه کرده بود: «در حال حاضر خط تولید واگنهای باری در کارخانه‌های واگن‌سازی کشور متوقف شده است.» با اعلام این نکته تلاش کرده بود ورشکستگی و اخراج کارگران این کارخانه را به گردن وزیر راه و شهرسازی انداخته و خود را از مسئولیت آن مبرا اعلام کند. نکته مهمی که مدیرعامل واگن پارس در صحبت هایش بدون توضیح گذاشت «عدم تحویل قراردادهای قبلی این شرکت در موعد مقرر» است. قراردادهایی که مدتهاست از موعد تحویل شان گذشته و درباره اش پاسخگو نبوده اند. به دلیل اهمیت حمل و نقل ریلی و حفظ سرمایه بخش خصوصی و همچنین منافع کوتاه و بلند مدتی که می تواند نصیب خزانه کشور بشود در ادامه این گزارش بصورت ویژه به شرکت واگن پارس پرداخته ایم. شرکتی که بطور مستقیم توسط نظامیان اداره می شود و جز ضرر و زیان و بی تعهدی،عایدی برای کشور نداشته است.
ورود سازمان بازرسی به نفع مافیای سپاه در ماجرای لغو قرارداد خرید واگن های مسافربری قطار
خبر ورود سازمان بازرسی در ماجرای لغو قرارداد خرید واگن های قطار تازه ترین اقدام در قالب «اجرای اقتصاد مقاومتی» دیکته رهبر جمهوری اسلامی در سال جدید است. ناصر سراج رئیس سازمان بازرسی در این باره گفته بود:« قرار بود طی معامله‌ای 500 دستگاه واگن از خارج از کشور خرید و وارد شود اما سازمان بازرسی این قرارداد را لغو کرد و جلوی خرید و واردات واگن‌ها را گرفت.» رئیس سازمان بازرسی درباره علت لغو این قرارداد اظهار کرد: «طبق مصوبه هیئت دولت و دستور رهبر معظم انقلاب اسلامی، دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها حق ندارند در جاهایی که تولید داخل داریم، از خارج از کشور خرید کنند.»
آیا واگن پارس، ظرفیت تولید این تعداد واگن را دارد؟
شرکت واگن سازی پارس
سیزدهم خرداد ماه سال جاری مدیرعامل شرکت حمل‌ونقل ریلی رجا در یک گفتگو با بیان اینکه ضرورت تولید واگن مسافری در ۳۵ سال آینده ۴۰۰۰ واگن است، تاکید کرد: « بخش عمده این نیاز می‌تواند در داخل تولید شود و امید است به ظرفیتی برسیم که این بخش عمده را در داخل تولید کنیم .شرکت رجا نزدیک به ۱۰ سال است که واگن خریداری نکرده است. در حال حاضر واگن هایی با عمر ۵۰ سال ، ۳۲ سال داریم و برای ۵ سال آینده ۱۵۰۰ واگن جدید نیاز داریم .» این یعنی نیاز راه آهن کشور برای نوسازی سالی 300 واگن است.
در بررسی اخبار مرتبط با قراردادهای شرکت واگن پارس در طول سالهای پس از فروش سهام، قراردادی مبنی بر ساخت 37 دستگاه واگن مسافربری با شرکت ریل ترابر سبا – زیر مجموعه واگن پارس – که در سال 1394 منعقد شده است. این در حالی است که تا این لحظه تنها دو دستگاه از آنها به شرکت رجا تحویل داده شده است. در مراسم تحویل این دو دستگاه واگن سردارعلی فضلی جانشین فرماندهی بسیج مستضعفین کشورحضور داشته و در سخنرانی خود گفته بود:« اقتصاد مقاومتی مد نظر رهبر معظم انقلاب در تولیدات و شرکت های ایرانی از جمله واگن پارس نمود پیدا کرده است. تولید کنندگان داخلی باید با تکیه بر توان ملی و کار و سرمایه ایرانی کشور را بسازند و تعالی و پیشرفت را رقم بزنند.»
در سال 1393 نیز در حاشیه بازدید وزیر راه و شهرسازی از دومین نمایشگاه بین المللی حمل و نقل ریلی و صنایع و تجهیزات وابسته، تفاهم‌نامه خرید 100 دستگاه واگن مسافری بین شرکت حمل و نقل ریلی رجا و واگن پارس در غرفه رجا به امضا طرفین رسید. در اردیبهشت ماه 1393مدیرعامل رجا در این باره گفته بود:«مقرر شده است تا پایان سال 93 شرکت واگن پارس تعداد 25 دستگاه واگن را به شرکت رجا تحویل دهد. مبلغ این قرارداد به ارزش 200 میلیارد تومان است و شرکت واگن پارس متعهد شده طی یک سال و نیم آینده این واگن ها را تحویل دهد.»
بدهی بزرگ واگن پارس
محمدی مدیرعامل این شرکت در 28 اردیبهشت ماه سال گذشته درباره اینکه چه تعداد از این واگن ها به شرکت رجا تحویل شده توضیح داد:« از 100 دستگاه واگن مسافری مذکور 37 دستگاه حدود 57 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.» بعد از این سخن او در ماههای بعد تا به امروز خبری از تحویل دادن واگن ها منتشر نشده است. وی در همین گفتگو از بدهی بزرگ این شرکت نیز پرده برداشت و گفته بود:« در سال مالی 93، این شرکت سودده شد و تا پیش از این زیان‌ده بودیم و مالیات‌های این شرکت از سال 82 پرداخت نشده است. ضمن آنکه بدهی‌های بانکی نیز داریم.این شرکت 13 میلیارد تومان بدهی مالیاتی و 90 میلیارد تومان بدهی بانکی دارد.»
حمل و نقل ریلی کشور برای احیا و گسترش و نوسازی ناوگان ضرورت دارد تا با خرید و اضافه نمودن واگن های مسافری در طی ۳۵ سال آینده تعداد فعلی را به ۴۰۰۰ دستگاه برساند ولی با شرایط پیچیده ای که در بالا شرح کوچکی از آن ارائه شد؛ بیم آن می رود تا به جای تحقق این وعده ها، با لغو قرادادهای جدید خرید واگن خارجی همزمان با تولید داخلی،آنهم در شرایطی که شرکت سازنده برغم واگذاری به ارگانهای تابعه سپاه دارای بدهی های بزرگی است، چگونه خواهد توانست تولید خود را ادامه داده و نیازسالانه 300 دستگاه افزایش واگنهای را آهن کشور را نیز تامین نماید.
استقبال سپاه از اقتصاد مقاومتی
خامنه ای در پیام نوروزی امسال با نام گذاری سال بنام «اقتصاد مقاومتی، اقدام وعمل» شروع یک سری تصمیمات در بخش اقتصاد را استارت زد. خامنه ای گفته بود:« اگر ما بخواهیم مشکل رکود را حل کنیم، مشکل تولید داخلی را حل کنیم، بخواهیم مسئله بیکاری را حل کنیم، بخواهیم گرانی را مهار کنیم، علاج همه اینها در مجموعه مقاومت اقتصادی و اقتصاد مقاومتی گنجانده شده است.» به فاصله کوتاهی از پیام نوروزی رهبر ایران سردار جزایری سخنگوی ارشد نیروهای مسلح هم وارد ماجرا شد و ضمن اعلام آمادگی برای اجرای اقتصاد مقاومتی بطور مستقیم دولت را مورد خطاب قرار داد و گفت: « مخاطب اصلی اقتصاد مقاومتی دولت محترم است لذا ضمن اعلام آمادگی همه جانبه نیروهای مسلح و بسیج برای نقش‌آفرینی‌های تعیین‌کننده در عرصه اقتصاد مقاومتی و تحقق پیشنهادات ده‌گانه معظم‌له تأکید می‌کنیم الگوی عینی و تجربه شده نیروهای مسلح برای تحقق اقتصاد مقاومتی ومقاومت اقتصادی فراروی دولت قرار دارد.»
معاون امور بسیج و فرهنگ دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح در ادامه افزود:« بزرگنمایی تحریم و رفع تحریم‌ها یک گفتمان انحرافی و به دور از واقعیات محض موجود برای تأثیر بر افکار عمومی و مرعوب ساختن مخاطب است اما برابر قابلیت‌ها شایستگی‌ها و هوشمندی ملت ایران راه به جایی نخواهد برد.غفلت از دشمنان واضح ملت به ویژه آمریکا، آیندگان را به قضاوت‌های سخت نسبت به ما واخواهد داشت. همانگونه که امروز ما نسبت به آنچه در گذشته تاریخی کشورمان در عصر قاجار و پهلوی وجود دارد قضاوت‌های سخت و نکوهش‌گر داریم.»
جزایری هرگونه کوتاهی و قصور در بکارگیری دستورات رهبری در سخنرانی نوروزی و ضرورت ترسیم نقشه راه اقتصاد مقاومتی و اقدام و عمل به آن را خسارت و خطایی نابخشودنی دانست و تصریح کرد: «مخاطب اصلی اقتصاد مقاومتی دولت محترم است لذا ضمن اعلام آمادگی همه‌جانبه نیروهای مسلح و بسیج برای نقش‌آفرینی‌های تعیین‌کننده در عرصه اقتصاد مقاومتی و تحقق پیشنهادات ده‌گانه معظم‌له تأکید می‌کنیم الگوی عینی و تجربه شده نیروهای مسلح برای تحقق اقتصاد مقاومتی و مقاومت اقتصادی فراروی دولت قرار دارد. نیروهای مسلح نشان داده‌اند که همواره پای کار انقلاب و پاسخ به نیازهای کشور بوده‌اند و در این راه هیچ گاه دریغ نکرده‌اند.»
حال پرسش اینجاست که چرا به جای مقامات مسئول در حوزه اقتصاد در دولت،سخنگوی ستاد کل نیروهای مسلح از اقتصاد مقاومتی حمایت و دفاع نماید. دفاع این مقام ارشد نظامی بیشتر از هر چیز نشانه روشنی از فعالیت و مداخله نهادهای نظامی در حوزه اقتصاد است. امری که البته در سالیان گذشته مسبوق به سابقه بوده و موجب مهجور ماندن بخش خصوصی در فعالیتهای اقتصادی و عمرانی کشور بوده است.
از واکنش سریع سردار جزایری به نظر می رسد ایده پردازی اقتصاد مقاومتی نیز توسط همین فرماندهان صورت گرفته باشد. در یک نمونه لغو قرارداد خرید واگن های قطار به فاصله سه ماه پس از سخنان خامنه ای رخ داده است. لغو قراردادی که بدلیل آن وجود شرکت سازنده واگن در کشور عنوان می شود. این در حالی است که وقتی به پشت صحنه این لغو قرارداد نگاه کنیم،حضور سازمان بازنشستگان سپاه به عنوان سهام دار شرکت واگن پارس از منافع سپاه در لغو قرارداد خرید خارجی خبر می دهد.سهامی که در غیاب بخش خصوصی عملا تنها یک خریدار داشت و به اسم سیاست های خصوصی سازی اصل 44 قانون اساسی محقق شد.
سردار جزایری در سخنان نمایشی و تبلیغاتی خود ظاهرا از خودکفایی داخلی و استفاده از ظرفیت ها دفاع می کند اما این دفاع و حمایت از سخنان رهبر جمهوری اسلامی چیزی بیش از انتظار برای نفع و سود زیر مجموعه های اقتصادی تابعه سپاه در برنامه های دولت روحانی نیست. آنچه «اقتصاد مقاومتی» خوانده می‌شود، تا این لحظه تفسیرهای متفاوتی داشته است. در میان دولت تلاش می‌کند تا تفسیر خود را از این موجود مجهول مقبول جلوه دهد اما سران سپاه نقشه دیگری در سر دارند. در جامعه‌ای که نهادهای اقتصادی بخش خصوصی در محاق قرار گرفته اند، تفسیری از اقتصاد مقاومتی اجرائی خواهد شد چیزی جز منافع سران سپاه نخواهد بود.
آنچه سپاه در اقتصاد مقاومتی با «ایده پردازی برای رهبر جمهوری اسلامی» دنبال می کند، چیزی جز تصاحب منافع و امکانات مالی ناشی از حصول توافق هسته ای نیست. خاصه آنکه آیت‌الله خامنه‌ای گفت‌وگو با غرب را بر نمی‌تابد و اصلاح اقتصادی را نیز به دلیل آنکه برخی نهادهای زیر نظر خود وی را در برمی‌گیرد مناسب نمی داند. به همین منظور سپاه توانسته به صورت غیر مستقیم و با وارد کردن سازمان بازرسی به قرارداد خرید واگن خارجی، ضمن لغو قراداد زمینه را برای اجبار به دولت در بستن قرارداد با واگن پارس فراهم کند. چارچوبی که آیت‌الله خامنه‌ای از این اقتصاد مقاومتی ارائه داده عملا در تضاد کامل با سیاست‌های دولت روحانی است و چنانچه در این زمینه انتقادی به دولت شود که: «به اقتصاد مقاومتی عمل نمی‌کنند» به مفهوم آن است که مافیای اقتصادی سپاه زمینه را برای فشار بر دولت آماده می‌کند. تا اینجای کار مافیای نظامیان موفق عمل کرده است.آیا دولت توان مقابله و برخورد با این مافیا را خواهد داشت؟ این سئوالی است که دولت تدبیر و امید باید به افکار عمومی پاسخ بدهد.